Jeśli 182 dni zwolnienia nie wystarczą na zakończenie leczenia i pełen powrót do zdrowia warto zapytać lekarza czy możemy kontynuować terapię w ramach świadczenia rehabilitacyjnego. Warunek jest jeden – stan naszego zdrowia musi rokować, że po świadczeniu rehabilitacyjnym wrócimy do pracy (na dotychczasowe stanowisko). Trzeba pamiętać, że świadczenie rehabilitacyjne przysługuje dopiero po wykorzystaniu całego limitu zwolnienia lekarskiego. Nie można otrzymywać go zamiast lub w trakcie chorobowego. Żeby zachować ciągłość wypłaty świadczeń wniosek musi trafić do ZUS, co najmniej 60 dni przed zakończeniem zwolnienia.
Przypomnijmy, że na zwolnieniu lekarskim możemy być nieprzerwanie przez 182, a w przypadku ciąży i gruźlicy- 270 dni. To nie zawsze wystarczy na pełen powrót do zdrowia. Świadczenie rehabilitacyjne pozwala nam na kontynuację leczenia i rehabilitację przez maksymalnie 12 miesięcy. Dostaniemy je o ile lekarz orzecznik stwierdzi, że mamy szansę na powrót do zdrowia i oczywiście odpowiednio wcześnie złożymy wniosek. Komplet dokumentacji powinien zostać złożony we właściwym, według miejsca zamieszkania, oddziale ZUS. Zwykle jest to mniej więcej w 120 dniu zwolnienia lekarskiego, a w przypadku ciąży i gruźlicy – około 228 dnia. Warto dopełnić wszelkich formalności wcześniej, ponieważ na wypłatę zasiłku Zakład ma 30 dni od momentu przyznania.
Świadczenie rehabilitacyjne możemy pobierać maksymalnie przez rok. O tym, czy nam się należy, decyduje lekarz orzecznik ZUS. Od jego orzeczenia można wnieść sprzeciw do komisji lekarskiej w ciągu 14 dni od daty doręczenia tego orzeczenia. Na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika albo komisji lekarskiej ZUS wydaje decyzję w sprawie przyznania świadczenia rehabilitacyjnego.
O świadczenie rehabilitacyjne może także starać się osoba, która już po zakończeniu chorobowego ubiegała się o rentę z tytułu niezdolności do pracy, ale lekarz orzecznik ZUS uznał, że stan jej zdrowia rokuje odzyskanie zdolności do pracy i w związku z tym wystarczające będzie przyznanie mu tego świadczenia, a nie renty .
Warto dodać, że o świadczenie może starać się nie tylko pracownik, ale również zleceniobiorca lub osoba prowadząca działalność gospodarczą, jeżeli podlegali ubezpieczeniu chorobowemu.
Uwaga! Ze świadczenia rehabilitacyjnego można skorzystać na dwóch podstawach: ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego. Jest to zależne od tego, co było powodem niezdolności do pracy (np. choroba czy wypadek przy pracy). Trzeba więc, by ubiegać się o świadczenie, nie tylko być ubezpieczonym w ZUS, ale i opłacać składki na te dwa rodzaje ubezpieczeń.
Wysokość świadczenia rehabilitacyjnego
Nie ma jednej wysokości świadczenia rehabilitacyjnego. Wynosi ono:
1. 90 proc. podstawy wymiaru zasiłku chorobowego – za okres pierwszych 90 dni,
2. 75 proc. podstawy wymiaru zasiłku chorobowego – za pozostały okres,
3. 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku chorobowego – jeśli niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży
4. 100 proc. podstawy wymiaru, jeśli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową
Płatnikiem świadczenia może być albo pracodawca, albo oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, tak jak w przypadku zasiłku chorobowego. Średnia wysokość świadczenia rehabilitacyjnego w kraju pod koniec ubiegłego roku wynosiła około 1568 zł miesięcznie.
Dokumenty, które trzeba złożyć w ZUS
I. Świadczenie rehabilitacyjne przyznawane jest na wniosek ubezpieczonego (ZUS Np-7) złożony w oddziale ZUS właściwym według miejsca zamieszkania. Do wniosku o świadczenie powinno być dołączone zaświadczenie o stanie zdrowia (druk ZUS N-9) wypełnione przez lekarza leczącego oraz wywiad zawodowy z miejsca pracy (druk ZUS N-10) . Wywiad zawodowy nie jest wymagany, jeżeli niezdolność do pracy powstała po ustaniu tytułu ubezpieczenia lub gdy wnioskodawcą jest osoba prowadząca działalność pozarolniczą.
II. W razie niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy ubezpieczonego będącego pracownikiem należy dołączyć również protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy. Gdy niezdolność do pracy spowodowana wypadkiem przy pracy dotyczy pozostałych ubezpieczonych trzeba załączyć kartę wypadku przy pracy. Natomiast w razie niezdolności do pracy spowodowanej chorobą zawodową koniecznie trzeba dołączyć decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej, wydaną przez inspektora sanitarnego.
III. W sytuacji, gdy świadczenie jest wypłacanie przez ZUS, niezbędne jest zaświadczenie płatnika składek. Jest ono wystawiane na różnych drukach. W przypadku pracowników jest to druk ZUS Z-3. Ubezpieczeni wykonujący pozarolniczą działalność, ubezpieczeni współpracujący z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz duchowni wypełniają druk ZUS Z-3b, a pozostali ubezpieczeni – druk ZUS Z-3a.
IV. Zaświadczenie płatnika składek nie jest wymagane, jeżeli było złożone do ustalenia prawa do zasiłku chorobowego i nie uległy zmianie okoliczności mające wpływ na prawo, wysokość i podstawę wymiaru świadczenia. Jeżeli natomiast o przyznanie świadczenia stara się osoba, która nie jest już objęta ubezpieczeniem chorobowym, powinna dołączyć do tego zestawu oświadczenie na druku ZUS Z-10.
Dane statystyczne dot. świadczeń rehabilitacyjnych
W 2016 r. orzeczenia pierwszorazowe lekarzy orzeczników, w których ustalono uprawnienie do świadczenia rehabilitacyjnego otrzymało – 102,7 tys. osób i w porównaniu do roku poprzedniego ich liczba wzrosła o 5,6%. Najwięcej przypadków uprawnienia do świadczenia rehabilitacyjnego orzekano w związku z chorobami układu kostno-stawowego i mięśniowego – 27,2% oraz z urazami kości, stawów i tkanek miękkich – 18,1%. W dalszej kolejności uprawnienie do świadczenia rehabilitacyjnego przyznawano w związku z zaburzeniami psychicznymi – 14,0%, chorobami układu krążenia – 10,1%, chorobami nowotworowymi – 10,6% i chorobami układu nerwowego – 8,2%.
W przypadku badanych mężczyzn główną przyczyną orzekania świadczenia rehabilitacyjnego były choroby układu kostno-stawowego – 27,0% ogółu orzeczeń wydanych mężczyznom, urazy kości, stawów i tkanek miękkich – 24,1% oraz choroby układu krążenia – 14,5%. Wśród kobiet były to choroby układu kostno-stawowego – 27,3%, zaburzenia psychiczne – 19,8%, oraz choroby nowotworowe – 13,8%.
Główną okolicznością powodującą przyznanie uprawnienia do świadczenia rehabilitacyjnego, podobnie jak w przypadku orzeczeń pierwszorazowych rentowych z ustalonym stopniem niezdolności do pracy, był ogólny stan zdrowia. W związku z tą okolicznością wydano 94,4% uprawnień do świadczenia rehabilitacyjnego. Na skutek wypadków przy pracy ustalono 5,5% uprawnień do świadczenia rehabilitacyjnego, a w związku z chorobami zawodowymi tylko 0,1%.
Przeciętny okres niezdolności do pracy dla osób uprawnionych do świadczenia rehabilitacyjnego wynosił podobnie jak w roku poprzednim 4,8 miesiąca. Rozpatrując badanych z orzeczeniami o najdłuższym okresie, tj. 10 – 12 miesięcy zauważamy, że najczęściej uzyskiwały je osoby, u których występują choroby nowotworowe (57,8%) i choroby układu krążenia (11,5%).
Największą liczbę orzeczeń przyznających uprawnienia do świadczenia rehabilitacyjnego w 2016 r. wydano: w województwie śląskim – 13,3% ogółu tych orzeczeń, mazowieckim – 12,5%, wielkopolskim – 11,0% oraz łódzkim – 10,2%, najmniejszą w województwie opolskim – 1,6% i podlaskim – 2,2%.
Podobnie jak w przypadku orzeczeń pierwszorazowych rentowych lekarze orzecznicy wydając orzeczenia ustalające uprawnienia do świadczenia rehabilitacyjnego w wielu przypadkach ustalają jednocześnie potrzebę przeprowadzenia rehabilitacji leczniczej w ramach prewencji rentowej ZUS. Prewencja rentowa realizowana przez program rehabilitacji leczniczej jest jednym z zadań Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i ma na celu przywrócenie zdolności do pracy ubezpieczonym zagrożonym częściową bądź całkowitą niezdolnością do pracy.
Rehabilitacji leczniczej podlegają schorzenia: narządu ruchu, układu krążenia, układu oddechowego, choroby psychosomatyczne, nowotwory gruczołu piersiowego oraz choroby narządu głosu.
W 2016 r. orzeczenia ponowne lekarzy orzeczników, w których ustalono uprawnienie do świadczenia rehabilitacyjnego otrzymało – 76,2 tys. osób i w porównaniu do roku poprzedniego ich liczba zwiększyła się o 5,5 tys., tj. o 7,8%. Ponowne ustalenie uprawnień do świadczenia rehabilitacyjnego z reguły jest przedłużeniem orzeczenia pierwszorazowego tego świadczenia, dlatego też udział głównych grup chorobowych z tytułu których przyznano świadczenie rzadko ulega zmianie.
Największy udział uprawnień do świadczenia rehabilitacyjnego orzekano ponownie w związku z chorobami układu kostno-stawowego i mięśniowego – 30,1%, z zaburzeniami psychicznymi – 17,6% oraz z urazami kości, stawów i tkanek miękkich – 16,9%. W dalszej kolejności uprawnienie do świadczenia rehabilitacyjnego przyznawano w związku z chorobami układu krążenia – 9,7%, z chorobami układu nerwowego – 9,2% i nowotworami – 5,9%. W przypadku badanych mężczyzn główną przyczyną orzekania świadczenia rehabilitacyjnego były choroby układu kostno-stawowego – 30,0% ogółu orzeczeń wydanych mężczyznom, urazy kości, stawów i tkanek miękkich – 22,6% oraz choroby układu krążenia – 13,7%. Wśród kobiet były to choroby układu kostno-stawowego – 30,2%, zaburzenia psychiczne – 25,3%, urazy kości, stawów i tkanek miękkich – 10,8% oraz choroby układu nerwowego – 9,9%.
Średni wiek osób, którym ustalono ponownie uprawnienia do świadczenia rehabilitacyjnego wynosił 47,8 roku (mężczyźni – 48,6 roku, kobiety – 46,9 roku). Z uwagi na to, że jest to często kontynuacja uprawnień do świadczenia rehabilitacyjnego orzeczonego po raz pierwszy, średni wiek tej grupy badanych jest wyższy o blisko rok od średniego wieku osób z orzeczeniem pierwszorazowym uprawniającym do świadczenia rehabilitacyjnego. Osoby w wieku 40 – 59 lat stanowiły 65,0% ogółu uprawnionych do świadczenia rehabilitacyjnego.
Najmłodsi badani, to świadczeniobiorcy z urazami kości, stawów i tkanek miękkich. Ich średni wiek wynosił 44,6 roku. Najstarsi zaś, to ubezpieczeni z chorobami układu krążenia – w średnim wieku -53,1 roku.
Podobnie jak w roku poprzednim, największą liczbę orzeczeń przyznających ponowne uprawnienia do świadczenia rehabilitacyjnego wydano: w województwie śląskim – 15,2% ogółu tych orzeczeń, mazowieckim – 12,6% oraz łódzkim – 10,5%, a najmniejszą w województwie opolskim – 1,7% i podlaskim – 2,0% .
r