28 października 1925 r. – papież Pius XI wydał bullę „Vixdum Poloniae Unitas”. Ustanowiła ona nowy podział administracyjny kościoła rzymsko-katolickiego w Polsce.
Papież powołał następujące diecezje: częstochowską, łomżyńską, łucką, pińską i śląską oraz dwa arcybiskupstwa: krakowskie i wileńskie. W skład nowej diecezji częstochowskiej weszła część dawnej diecezji kujawsko-kaliskiej (część północna, łącznie z Częstochową) oraz część dawnej diecezji kieleckiej (część południowa, łącznie z Zagłębiem Dąbrowskim). Aż do XIX wieku terytorium nowo ustanowionej diecezji częstochowskiej od wieków przynależało do najstarszych Kościołów partykularnych w naszej Ojczyźnie: archidiecezji gnieźnieńskiej (obszar na północ od Krzepic), diecezji krakowskiej (obszar na południe od Częstochowy) i diecezji wrocławskiej (obszar parafii Starokrzepice). W chwili powstania diecezja liczyła 877 037 wiernych, zamieszkujących w 174 parafiach, zgrupowanych w 15 dekanatach. Z diecezji kujawsko-kaliskiej (zwanej od 28 października 1925 r. diecezją włocławską) przejęto 556 310 wiernych ze 126 parafii, zgrupowanych w 11 dekanatach, natomiast z diecezji kieleckiej 320 727 wiernych z 48 parafii, zgrupowanych w 4 dekanatach.
Jednocześnie zostało włączonych do nowego Kościoła częstochowskiego 257 duchownych (169 księży z diecezji włocławskiej i 88 księży z diecezji kieleckiej). W dniu 14 grudnia 1925 roku papież Pius XI mianował pierwszym biskupem częstochowskim ks. dr Teodora Kubinę (1880-1951), proboszcza parafii Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Katowicach. Od jego konsekracji na Jasnej Górze i zarazem ingresu do wyznaczonego na katedrę kościoła Świętej Rodziny w dniu 2 lutego 1926 r., nowa diecezja zaczęła swoje działanie. Trwała jeszcze wówczas budowa świątyni, która stała się katedry. rozpoczęto w 1902 r. Pierwszą Mszę św. odprawiono po sześciu latach, w 1908. W 1917 przy świątyni ustanowiono parafię Świętej Rodziny, a w 1925 stała się ona siedzibą biskupa częstochowskiego. Budowa ostatecznie została ukończona w latach 50. XX wieku. W 1962 roku katedra uzyskała tytuł bazyliki mniejszej, a po następnych 30 latach – archikatedry.
ROBERT SIKORSKI