Zrębice, wieś w gm. Olsztyn, na Szlaku Orlich Gniazd i Szlaku Warowni Jurajskich. W sąsiedztwie wsi znajduje się Rezerwat Sokole Góry. Przez miejscowość przebiega Szlak Rowerowy Jury Krakowsko-Częstochowskiej.
Pierwsza informacja o Zrębicach, jako wsi książęcej, pochodzi z 1334 r. W 1410 r. pisano ją w postaci Sdrzambice, a następnie jako Strębice oraz Zdrębice. Jan Długosz w “Liber Benefocjorum” (1470) zapisał nazwę wsi w postaci Strzembicze. Prawdopodobnie nazwa wywodzi się od nazwy osobowej “Strąb” (Strambosz). Podanie natomiast wiąże nazwę wsi ze “zrębami” po wykarczowanych lasach.
Według danych Jana Długosza, mieszkańcy płacili dziesięcinę snopową i konopną na rzecz biskupa krakowskiego. Jako wieś służebna była zobowiązana do dostarczania warzyw i owoców dla załogi zamku olsztyńskiego. Rejestr poborowy powiatu lelowskiego z 1581 r. wykazał w Zrębicach dwa łany kmiece. Stan taki potwierdzili lustratorzy w 1660 r. podkreślając ponadto przynależność wsi do starostwa olsztyńskiego.
W lustracji pow. lelowskiego z 1789 r. zanotowano, że Zrębice składały się ze wsi i sołtystwa oraz plebanii. W Zrębicach było wówczas 42 domy i 275 mieszkańców, w tym we wsi 30 domów i 210 mieszkańców, a na sołtystwie w dwu domach mieszkało 9 osób. Na plebanii w Zrębicach odnotowano wówczas 10 domów i 56 mieszkańców. Taryfy i tabele podymnego z 1790 r. wykazały, że we wsi był sołtys, czyli karczmarz uprzywilejowany. W dwa lata później wymieniono jeszcze dom owczarza wiejskiego.
We wsi był wówczas drewniany kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych, przy którym było dwóch księży, drewniana kaplica św. Idziego. W 1748 r. wspomniano jeszcze tu drewniany szpital z 4 ubogimi.
Opisy parafii z lat 1783 – 1784 przekazały, że południową i zachodnią część parafii zalegały rzadkie lasy sosnowe, które od Krasawy ciągnęły się pod Olsztyn. W północnej części parafii rósł niewielki i rzadki las sosnowy, należący do Skowronowa i Bukowna.
W 1827 r. Zrębice należały do poczeszyńskiej Ekonomii Dóbr Rządowych. W XIX w. Zrębice były jedną z mniejszych wsi. Pewne zmiany odnotowane zostały tutaj po II wojnie światowej.
Zrębice w latach 1952 – 1954 były przejściowo siedzibą gminy w powiecie częstochowskim, a w 1954 – 1961 ośrodkiem gromadzkiej rady narodowej. W 1945 – 1951 mieściło się tu nadleśnictwo, które po likwidacji weszło w skład Nadleśnictwa Julianka.
W okresie 1953 – 1956 znajdowała się tu Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna (RSP). Tworzyło ją 14 członków, którzy mieli 54,68 ha ziemi, w tym 40,05 ha gruntów własnych, a 14,23 ha pochodziło z Państwowego Funduszu Ziemi (PFZ).
W 1953 r. otwarto w Zrębicach bibliotekę. W 1965 r. zbudowano za kwotę 618 tys. ówczesnych zł remizę strażacką (w tym 298 tys. zł stanowiła dotacja państwa). W roku 1970 Zrębicka OSP liczyła 35 członków. W tym czasie wieś posiadała 983,43 ha oraz liczyła 852 mieszkańców. We wsi zbudowano ponad kilometrowy wodociąg oraz wzniesiono agronomówkę (1961).
Zrębice – wieś legitymująca się średniowiecznym rodowodem, dysponowała kościołem parafialnym. W 1606 r. wydzielono ze Zrębic nową parafię w Poczesnej. Stary kościół uległ zniszczeniu, toteż w XVIII w. wzniesiono nowy, drewniany, o konstrukcji zrębowej, oszalowany na zewnątrz.
Po rozbiorach parafia zrębicka należała do najbiedniejszych, a podniósł ją z upadku materialnego ks. Lalewicz w drugiej połowie XIX w. Świątynia posiada dachy dwuspadowe, podbite gontem, posiada ołtarz główny, barokowy z połowy XVII w. z obrazem św. Idziego. Znajduje się w niej ambona z XVIII w., późnogotycka kamienna chrzcielnica, organy i fotel celebransa z XIX w. Przy kościele stoi drewniana dzwonnica z XIX w. Wewnątrz niej wiszą dwa dzwony, z których jeden, z 1632 r., posiada napis minuskułowy.
W latach 1954-1955 kościół pokryto nowymi gontami, w 1956 zelektryfikowano – za proboszczowania ks. Zbigniewa Lewińskiego. Jego następca, ks. Stanisław Bigaj (1963 – 1969) przeprowadził w 1966 – 1968 gruntowną konserwację wnętrza. Ks. Roman Kuźmiński wyremontował całą plebanię i pokrył dach dzwonnicy nowymi gontami. Poza wsią stoi mała drewniana kapliczka mszalna postawiona na początku XIX wieku kosztem leśniczego Gosławskiego, poświęcona św. Idziemu. Kapliczka stanęła w miejscu dawnego drewnianego kościółka, wystawionego w połowie XVII w. przez ks. Bartłomieja Madalińskiego w podzięce za ocalenie od zarazy. Z dawnej świątyni przeniesiono obraz św. Idziego do ołtarza głównego w kościele parafialnym.
W pewnej odległości znajduje się źródełko, z którym związane jest podanie. Oto w XVII w. w okolicy panowało morowe powietrze. Ludzie umierali masowo i wtedy na pobliskiej skale pojawił się św. Idzi w stroju pustelnika. Wskazał on mieszkańcom źródełko, zalecił picie z niego wody i odprawianie pokuty. Ocaleni dzięki radzie tajemniczego eremity wystawili małą świątynię (obecnie znajduje się tu kapliczka).
W Zrębicach funkcjonuje Publiczna Szkoła Podstawowa im. J. Dąbrowskiego, bar Patway oraz Kabex S.C. Tartak.
BOGDAN SNOCH