WYCZERPY (I), obecnie dzielnica Częstochowy w północno-wschodniej części miasta.
Historia Wyczerp sięga 7. sierpnia 1356 roku, kiedy Kazimierz Wielki wydał przywilej na założenie wsi i zastrzegł sobie świadczenia na wypadek przybycia do Częstochowy. Wieś wchodziła w skład starostwa olsztyńskiego w powiecie lelowskim, ale istniała tu również własność szlachecka. Według J. Długosza w połowie XV w. łany kmiece dawały dziesięcinę po 8 groszy z łanu klasztorowi we Mstowie, zaś meszne kościołowi w Częstochowie po 6 groszy z łanu. W Wyczerpach wyodrębniły się dwie wsie – Wyczerpy Dolne i Wyczerpy Górne, należące do parafii częstochowskiej, chociaż niektórzy Wyczerpy Górne przypisują do Mstowa. W 1581 r. we wsi (Wiczerpki) część należąca do zamku olsztyńskiego posiadała 4 i pół łanu kmiecego i jeden łan sołtysi. W XVII w. wyróżniano własność królewską, należącą do klucza mirowskiego, wójtostwo będące w posiadaniu Łodzińskiego, a w dobie Sejmu 4-letniego Wapickiego, burgrabiego krakowskiego i własność szlachecką w posiadaniu chorążego Marchockiego (Markowskiego). W 1789 r. we własności królewskiej były 24 domy i 127 mieszkańców; na wójtostwie 5 domów i 29 osób; we własności szlacheckiej zaś 22 domy i 76 mieszkańców. W 1827 r. w obu wsiach było łącznie 49 domów i 332 mieszkańców. W 1881 r. folwark w Wyczerpach Górnych miał 512 mórg gruntów ornych, a wieś 32 osady na 358 morgach; w 1885 r. folwark w Wyczerpach Dolnych z nomenklaturą Aniołów posiadał 658 mórg ziemi uprawnej, a wieś 28 osad na 359 morgach.
W r. 1894 Wyczerpy Dolne, należące do gminy Grabówka, miały 37 domów i 286 mieszkańców, a Wyczerpy Górne, będące w gminie Rędziny, posiadały 38 domów i 186 mieszkańców. Rozwój wsi został przyspieszony procesami uprzemysłowienia okolic Częstochowy, do czego przyczyniła się w znacznym stopniu budowa linii kolejowej Warszawsko-Wiedeńskiej. W 1897 r. w Wyczerpach Dolnych Izydor Geisler wybudował hutę szkła kryształowego “Paulina”, która w krótkim czasie rozwinęła się w duży zakład przemysłowy. Zamknięta w latach kryzysu (1931 r.), ponownie została otwarta w 1937 r. Rozbudowana i przebudowana w latach 1959-1962 i 1969-1970, weszła w skład Hut Szkła Opakowaniowego “Vitropak”. 1 lipca 1932 r. w granice miasta Częstochowy włączono Wyczerpy Dolne, a w 1977 r. również Wyczerpy Górne. W latach 1954-1961 w Wyczerpach Górnych znajdowała się siedziba gromadzkiej rady narodowej. W 1970 r. Wyczerpy posiadały 398,7 ha powierzchni i 1.437 mieszkańców. Pod względem organizacji kościelnej Wyczerpy należały do parafii pod wezwaniem Opatrzności Bożej, ustanowionej przez biskupa Teodora Kubinę 22. października 1950 r. Z parafii tej biskup Stefan Bareła 29. kwietnia 1982 r. wyłączył część północno-wschodnią, erygując tu parafię pod wezwaniem św. Jacka. W 1961 r. na terenie Wyczerp Dolnych odkryto cmentarzysko kultury łużyckiej z grobami szkieletowymi i ciałopalnymi z lat 1500 – 1000 p. n. e., a z nimi osadę z późnego okresu wpływów rzymskich.
BOGDAN SNOCH