Konferencja naukowa w Muzeum Częstochowskim – Edukacja regionalna w kształtowaniu człowieka i obywatela XXI wieku
Podczas konferencji wystąpił prof. Andrzej Wierzbowski z Wydziału Geologii Uniwersytetu Warszawskiego. Przewodnim wątkiem jego wystąpienia zatytułowanego „Rola muzeów i terenowych obiektów geologicznych w edukacji regionalnej nauk o Ziemi” było zwrócenie szczególnej uwagi na rolę nauk geologicznych w edukacji regionalnej. Na ten aspekt zwróciła także Monika Krzeczyńska z Muzeum Geologicznego Państwowego Instytutu Geologicznego – PIB w Warszawie. Przedstawiła referat „Rola GeoParku Północnej Jury w edukacji, geoturystyce i ochronie środowiska abiotycznego” (współautorzy A. Wierzbowski, P. Woźniak i A. Śliwińska-Wyrzychowska).
Rola ta wyraża się znaczeniem zapisu geologicznego (a więc występowaniem określonego typu skał), wynikającego z całej historii geologicznej, dla całej późniejszej – „bardziej współczesnej” historii regionu – powstania określonego typu podłoża i gleb, związanych z tym zespołów roślinnych i zwierzęcych, a także rozwoju cywilizacji ludzkiej – znalezienia dogodnych miejsc dla osadnictwa, rozwoju rolnictwa i hodowli, eksploatacji surowców. Niestety cały wątek dotyczący geologicznej przeszłości wskutek niedoskonałości edukacji w popularyzowaniu nauk o Ziemi, jest dla dużej ilości ludzi nie w pełni zrozumiały.
Region częstochowski zasługuje na szczególne wyeksponowanie występujących tu wartości geologicznych – przede wszystkim zróżnicowanego typu skał powstałych tu w dawnych morzach w okresie jurajskim około 170 do 155 milionów lat temu. Właśnie zróżnicowaniu skał wapiennych zawdzięcza swój wygląd dzisiejszy wyżynny krajobraz Jury rozciągającej się od okolic Wielunia na północy aż po okolice Krakowa na południu. Ten krajobraz i jego wartości edukacyjne powinny być zachowane i pokazane społeczeństwu – temu celowi mógłby służyć proponowany GeoPark Północnej Jury, który w założeniu mógłby rozciągać się wzdłuż doliny Warty między Częstochową a Mstowem i obejmować przyległe obszary, zwłaszcza od południa – aż po Janów i Złoty Potok.
Na uwagę zasługują też stare kamieniołomy na Zawodziu w Częstochowie – „zapomniana perła w koronie miasta”. Kamieniołomy te, a zwłaszcza ostatni wspaniale zachowany kamieniołom na Złotej Górze na Zawodziu, stanowią niezwykle cenny obiekt zarówno dla nauki – nie tylko polskiej lecz i światowej oraz dla popularyzacji nauk geologicznych. Odsłonięte tu uławicone wapienie pokazują w kolejnych swoich warstwach skalnych historię mórz jurajskich i występujący tam zróżnicowany świat organiczny. Stąd pochodzą bardzo wartościowe dla nauki skamieniałości – zwłaszcza bogato ornamentowane muszle wymarłych głowonogów – amonitów, swobodnie pływających w wodach dawnych mórz. Niektóre z opisanych stąd gatunków i rodzajów tych wymarłych zwierząt stały się słynne dla nauki i znajdowane były także w innych obszarach świata. Środowiska naukowe od dawna postulują zabezpieczenie kamieniołomu na Zawodziu i uczynienie z niego miejsca dostępnego dla badań naukowych i edukacji. Idealnym rozwiązaniem byłoby utworzenie tu pawilonu edukacyjnego poświęconego geologii Jury Polskiej – byłby to jedyny tego typu obiekt na całym obszarze Jury od Krakowa aż po Wieluń, który stałby się doskonałą wizytówką miasta. Na pewno istnieje pilna potrzeba ujęcia kamieniołomu w planach zagospodarowania przestrzennego jako obiektu, który w porozumieniu z istniejącymi właścicielami terenu – mógłby pozostać jako obszar niezabudowany – o charakterze parku z geologiczna ekspozycją – pawilonem, stanowiącym najlepiej oddział Muzeum Częstochowskiego. Zniszczenie tego kamieniołomu – jego zasypanie czy zabudowa – stanowiłyby niepowetowana stratę dla nauki i edukacji.
Na podstawie referatu prof. Andrzeja Wierzbowskiego z Wydziału Geologii Uniwersytetu Warszawskiego
Fot. Marek Nowak
Konferencja zgromadziła naukowców zajmujących się dziedzinami związanymi z krainą Jury Krakowsko-Częstochowskiej
Materiał ukazał na stronie: “Częstochowska Gazeta Ekologiczna”
(wydanie papierowe), której publikację współfinansuje Wojewódzki
Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach.
Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska
organów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej w Katowicach.
GAW