Dla Polaków Powstanie stało się symbolem męstwa, odwagi i niezłomności. „Chylę głowę przed powstańcami, którzy w nierównej walce nie szczędzili krwi i własnego życia dla Ojczyzny. Choć w ostatecznym rozrachunku na skutek braku odpowiednich środków i z powodu zewnętrznych uwarunkowań ponieśli militarną klęskę, ich czyn na zawsze pozostanie w naszej pamięci jako najwyższy wyraz patriotyzmu (…)” – podkreślił Ojciec Święty Jan Paweł II.
Od wojny nędzy i od głodu
Sponiewieranej krwi narodu,
Od łez wylanych obłąkanie
Uchroń nas, Panie!
Od niepewności każdej nocy
Od rozpaczliwej rąk niemocy
Od lęku przed tym, co nastanie
Uchroń nas, Panie!
(Fragm. wiersza Jana Romockiego
„Bonawentury” pt. „Modlitwa”.
Autor zginął 18 sierpnia 1944 roku).
Na mocy rozkazu komendanta głównego Armii Krajowej, generała Tadeusza Komorowskiego „Bora”, Powstanie Warszawskie rozpoczęło się 1 sierpnia 1944 roku o godz. 17:00. Przez 63 dni powstańcy stawiali czoła Niemcom, walcząc heroicznie o oswobodzenie Warszawy. „(…) Dążyli do odtworzenia instytucji niepodległego Państwa Polskiego, sprzeciwiali się okupacji niemieckiej i widmu sowieckiej niewoli zagrażającej następnym pokoleniom Polaków”. Ten niepodległościowy zryw pociągnął za sobą dziesiątki tysięcy ofiar ludzkich, a stolica stała się „miastem ruin”. Walczyli mężczyźni i kobiety, młodzi i starsi. Do Powstania przystąpiły również dzieci. Pełniły rolę łączników, pomagały przy roznoszeniu ulotek, dostarczaniu środków opatrunkowych. Nazywane są orlętami Powstania Warszawskiego. Pragnę przywołać imię Witolda Modelskiego, pseudonim „Warszawiak”, który poległ w wieku dwunastu lat na Czerniakowie, 20 września 1944 roku.
Dla Polaków Powstanie stało się symbolem męstwa, odwagi i niezłomności. „Chylę głowę przed powstańcami, którzy w nierównej walce nie szczędzili krwi i własnego życia dla Ojczyzny. Choć w ostatecznym rozrachunku na skutek braku odpowiednich środków i z powodu zewnętrznych uwarunkowań ponieśli militarną klęskę, ich czyn na zawsze pozostanie w naszej pamięci jako najwyższy wyraz patriotyzmu (…)” – podkreślił Ojciec Święty Jan Paweł II.
W 2009 roku Sejm RP ustanowił 1 sierpnia Narodowym Dniem Pamięci Powstania Warszawskiego. Wszyscy, którzy walczyli poświęcili wiele w imię pięknych zasad. To oni są bohaterami naszej wolności.
„NIECH IM NASZE ODDA POKŁON POKOLENIE”
Tadeusz i Zdzisław Więckowscy
Życiorysy braci Tadeusza i Zdzisława Więckowskich są świadectwem dróg, szlaków i kolei losów. Normy oraz wzorce postępowania, którymi żyli od najmłodszych lat stały się ich życiową dewizą. Czyny i działalność niepodległościowa Więckowskich stanowią ważny zapis dla nas i przyszłych pokoleń.
Tadeusz Więckowski, pseudonim „Chrząszcz”, „Czumak”, działacz niepodległościowy, pilot samolotowy i śmigłowcowy, uczestnik Powstania Warszawskiego. Urodził się 9 czerwca 1916 roku w Zawierciu. Ojciec jego był kolejarzem. W związku z wykonywaną pracą, rodzina często zmieniała miejsca pobytu, osiedlając się w Siedlcach, Koluszkach, Częstochowie. Tadeusz od najmłodszych lat wykazywał duże zainteresowanie lotnictwem. Ukończył kursy lotów szybowcowych w Katowicach, a w 1938 roku uzyskał licencję pilota samolotowego.
W czasie drugiej wojny światowej, wraz z młodszym bratem Zdzisławem Józefem (ur. 10.05.1918), pseudonim „Kordek”, walczył jako ochotnik w częstochowskim 27. pułku piechoty. Z pułkiem odbyli całą kampanię wrześniową. Bracia od 1940 roku działali w strukturach Związku Walki Zbrojnej, a później w Armii Krajowej. Brali udział w wielu ważnych i ryzykownych akcjach, kierowanych przeciwko okupantowi. W nocy z 4 na 5 października 1942 roku, wraz z żołnierzami podziemia, wyprowadzili z częstochowskiego więzienia na Zawodziu, aresztowanego przez gestapo w lokalu konspiracyjnym przy ul. Jasnogórskiej 30, podpułkownika Stanisława Mireckiego „Butryma”, znakomitego organizatora konspiracji niepodległościowej. Zagrożeni aresztowaniem Tadeusz i Zdzisław, wraz z rodzinami, opuścili Częstochowę i udali się do Komorowa i Warszawy, gdzie przygotowywali się do Powstania. Po jego wybuchu, niezwłocznie oddali się służbie dla kraju. Walczyli w Oddziale III (Operacyjno-Szkoleniowym) – Wydział Lotnictwa „Bociany”. Tadeusz otrzymał funkcję oficera zrzutowego, a następnie został przydzielony jako adiutant pułkownika Bernarda Adameckiego.
Po upadku Powstania, Więckowscy dostali się do obozu w Lamsdorf (Łambinowice), a następnie byli przetrzymywani w Oflagu II D Gross-Born. W 1946 roku powrócili do Ojczyzny.
Powojenne życie Tadeusza i Zdzisława odradzało i dopełniało się w Częstochowie. Tadeusz związał się z lotnictwem. W Aeroklubie Częstochowskim pełnił funkcję prezesa i instruktora. Przyczynił się do utworzenia lotnictwa sanitarnego w Polsce. Przez wiele lat pilotował samoloty oraz śmigłowce będące wyposażeniem tej jednostki. Praca dawała mu wiele satysfakcji. Był podziwiany i ceniony za zawodowstwo, opanowanie i zręczność. Aktywne i pracowite życie Tadeusza Więckowskiego przerwała poważna choroba. Leczeniu poddał się w Stanach Zjednoczonych, gdzie przebywał jego syn. Niestety do zdrowia już nie powrócił. Zmarł 6 marca 1969 roku w Buffalo i tam został pochowany.
Natomiast młodszy brat, kapitan Zdzisław Więckowski, dożył 84 lat. Odszedł 14 września 2002 roku i spoczął na cmentarzu Kule w Częstochowie (sektor 24).
Historia ich bohaterskich losów, tak naprawdę, nie została zamknięta. Wartości pokolenia powstańców: odpowiedzialność, dojrzałość, męstwo, honor powinny być dla nas życiowymi drogowskazami.
Antoni Wiesław Paluszyński
W tych sierpniowych dniach, światło pamięci i wdzięczności zapłonie także na grobie Antoniego Paluszyńskiego, uczestnika Powstania Warszawskiego, nauczyciela, pedagoga.
Antoni Paluszyński, pseudonim „Podlasiak”, urodził się 20 kwietnia 1925 roku w Warszawie. Walczył w 7 Pułku Ułanów Lubelskich Armii Krajowej „Jeleń”. Uczestnik walk w Grupie Kampinos – największym zgrupowaniu partyzanckim, jakie działało na Mazowszu. Na terenie Puszczy Kampinowskiej, Grupa stoczyła wiele zwycięskich bitew z niemieckim okupantem. Gdy wybiła godzina „W”, partyzanci wzięli czynny udział w Powstaniu Warszawskim.
Po wojnie Paluszyński ukończył Politechnikę Częstochowską i otrzymał dyplom magistra inżyniera mechanika. Swoje życie zawodowe związał z młodzieżą i szkolnictwem. Przez wiele lat był dyrektorem Zespołu Szkół Zawodowych im. Jana Kilińskiego w Kłobucku. Został zapamiętany jako osoba sumienna, pełna poświęceń, czuwająca nad poziomem kształcenia uczniów i właściwym doborem pomocy naukowych.
Za walkę o niepodległość został odznaczony: Krzyżem Armii Krajowej, Krzyżem Partyzanckim, Warszawskim Krzyżem Powstańczym.
Zmarł w wieku 90 lat, 2 grudnia 2015 roku.
Barbara Szymańska
Źródła:
- Juliusz Sętowski. Cmentarz Kule w Częstochowie. Przewodnik biograficzny. Częstochowa 2005
- https://przystanekhistoria.pl
- https://www.1944.pl
Fot. 1 Płyta grobu rodziny Więckowskich na cmentarzu Kule w Częstochowie, na której również widnieje
inskrypcja upamiętniająca Tadeusza Więckowskiego. Fot. BS (zdjęcie główne)
Fot. 2 Grób Antoniego Wiesława Paluszyńskiego. Cmentarz Kule w Częstochowie (sektor 98). Fot. BS