Niedoinformowanie społeczne w zakresie POChP i poczucie wyobcowania to codzienność chorych. Mimo iż 99 proc. z nich deklaruje, że przyjmuje swoje leki, niemal taki sam odsetek wskazuje na duszność wysiłkową jako najbardziej dokuczliwy objaw POChP. Powodem może być brak w Polsce innowacyjnych, prostych w użyciu leków. Pełne spektrum problematyki podejmuje raport „Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP). Rzeczywistość chorych w Polsce” przygotowany przez agencję badawczą PBS.
Badanie opinii przeprowadzono w sierpniu i wrześniu 2015 r. na reprezentatywnej próbie badawczej 250 osób – lekarzach prowadzących, w tym pulmonologach, oraz pacjentach. Celem było określenie jakości życia chorych na podstawie ich odpowiedzi na pytania o codzienne życie z chorobą, jej odbiór społeczny, problemy w terapii oraz relację z lekarzem. Wszystko w kontekście alarmujących szacunków, że około 80 proc. przypadków choroby w Polsce pozostaje nierozpoznanych2.
Duszę się – czyli co czuje chory
Blisko połowa pacjentów (44 proc.) jako pierwszy i najbardziej dokuczliwy objaw POChP wymienia duszność w trakcie wysiłku. Co piąty badany – kaszel. Respondenci mogli wskazać również kolejne dolegliwości. Zsumowane wyniki badania wskazują, że duszności wysiłkowej doświadcza w różnym natężeniu aż 96 proc. chorych, kaszlu – 92 proc., natomiast 74 proc.- świszczącego oddechu. Chorzy cierpią również na ucisk w klatce piersiowej, duszność spoczynkową oraz poczucie ogólnego zmęczenia. Poza fizycznym dyskomfortem deprymujące są również emocje związane z atakami duszności – strach, lęk, a nawet panika.
Najczęściej wskazywane dolegliwości fizyczne związane z chorobą
Wymienione negatywne uczucia powodują, iż pierwsze niepokojące symptomy choroby, takie jak powtarzające się kłopoty z oddychaniem i spaniem, ciężki kaszel lub ewidentne obniżenie wydolności organizmu, są ignorowane i dopiero gdy się powtarzają, skłaniają do podjęcia leczenia. Bagatelizowanie objawów oraz niedoinformowanie na temat choroby powodują wstyd i zatajenie przed otoczeniem informacji o diagnozie.
Wchodząc po schodach, muszę robić przerwy – czyli co widzą inni
Badanie wykazało, że chorzy na POChP doświadczają na co dzień wielu ograniczeń. „Mam problemy z podbiegnięciem do autobusu, który czeka na przystanku” – stwierdza 63 proc. „Nie mogę wykonywać niektórych obowiązków domowych i muszę prosić domowników, by wykonali je za mnie” – dotyczy 45 proc. „Muszę planować wyjście na piechotę do sklepu i podzielić go sobie na odcinki, bo jest dla mnie za daleko, by przejść go za jednym razem” – opisuje 42 proc. „Muszę usiąść w autobusie na miejscu inwalidy, ponieważ nie mam siły stać podczas podróży komunikacją miejską” – takiej sytuacji doświadcza 37 proc. chorych. Identyczny odsetek badanych wskazuje, że z powodu choroby czują się niekomfortowo w miejscach publicznych/w otoczeniu innych ludzi.
Jedynie co dziesiąty badany uważa, że Polacy mają jakąkolwiek wiedzę na temat tej choroby. Efekt? Poczucie niezrozumienia i braku akceptacji przez otoczenie.
Wstyd tak przy ludziach inhalator wyjąć – czyli gdy objawy się nasilają
Ośmiu na dziesięciu respondentów stwierdziło, że zaostrzenia choroby następują w cyklu kwartalnym lub półrocznym. 90 proc. za główne powody ich występowania uważa przeziębienie i zakażenia dróg oddechowych. Co drugi badany jako istotną przyczynę wskazuje stres. Zaledwie 12 proc. – palenie papierosów, mimo iż nałóg tytoniowy odpowiada aż za 80 proc. przypadków choroby. To wskazówka: wciąż niewielki odsetek Polaków ma świadomość bezpośredniej zależności pomiędzy paleniem papierosów a poważną, nieuleczalną chorobą.
Ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu, wynikające z nasilających się ataków duszności wysiłkowej oraz kaszlu, a także duszności spoczynkowej, świszczącego oddechu
i ucisku w klatce piersiowej powodują gwałtowny spadek jakości życia i zwiększenie poczucia społecznej izolacji.
Częstotliwość zaostrzeń choroby skutkujących koniecznością zgłoszenia się do lekarza / wskazywane powody zaostrzeń
Cały czas zapominałem o braniu leków – czyli problemy w terapii
Leczenie POChP polega na podaniu leków rozszerzających oskrzela i zwiększających pojemność płuc oraz leków przeciwzapalnych. Dwie główne grupy leków stosowanych w praktyce klinicznej to krótko i długodziałające: β2-mimetyki i cholinotyki4. Ich skuteczność zależy od systematyczności przyjmowania.
Tymczasem za najbardziej uciążliwe w procesie terapii pacjenci uważają m.in.: obsługę inhalatora, niepewność co do długości działania i częstotliwości przyjmowania leku oraz konieczność pamiętania o regularnym jego przyjmowaniu. Większość badanych miała do czynienia przynajmniej z dwoma typami inhalatorów – blisko trzy czwarte z nich korzystało z inhalatora aerozolowego. Posługiwanie się inhalatorem różnego typu respondenci określają jako „raczej łatwe” lub „zdecydowanie łatwe w obsłudze” (powyżej 90 proc.). Z kolei lekarze wskazują inhalatory proszkowe jako najłatwiejsze w obsłudze. Co ważne, ich zdaniem, aż jeden na czterech pacjentów nie potrafi właściwie posługiwać się inhalatorem aerozolowym.
Nie rozumieją, jak to jest – czyli rola lekarza
Dla 93 proc. respondentów głównym lekarzem prowadzącym jest pulmonolog. 95 proc. badanych ma zdecydowane lub raczej wysokie zaufanie do swojego specjalisty.
74 proc. pacjentów i 88 proc. lekarzy stwierdza, ze medycy sami pytają o ewentualne trudności w terapii. Dobra komunikacja i zaufanie sprawiają, że poza stanem zdrowia (84 proc.) tematami rozmów są także m.in.: stosowanie leków i ich działanie oraz zmiana stylu życia i samopoczucie pacjenta.
Mimo to, kluczowa w terapii POChP samodyscyplina i konsekwencja w przyjmowaniu leków jest różnie oceniana przez lekarzy i pacjentów. Dla przykładu, 72 proc. chorych deklaruje, że zdecydowanie stosuje się do przyjmowania leków, podczas gdy tak samo uważa tylko 28 proc. specjalistów. 48 proc. respondentów zapewnia o zmianie trybu życia, tymczasem potwierdza to zaledwie 10 proc. lekarzy.
Zestawienie opinii lekarzy i pacjentów na kwestie związane z przyjmowaniem leków i wprowadzaniem wspierających proces terapeutyczny zmian w stylu życia.
Wnioski na dziś i jutro
Pacjenci z POChP wskazują na wyraźną potrzebę wsparcia – zarówno emocjonalnego, jak i merytorycznego. Poważnym problemem jest niestosowanie się chorych do zaleceń. Niski poziom wiedzy na temat choroby i możliwości jej leczenia sprawia również, że ¬– przy braku objawów – pacjenci często czują się zwolnieni z obowiązku przyjmowania leków. Wyzwanie stanowi też leczenie młodych ludzi. Potrzebna jest stała edukacja.
Referencje:
1. Narodowy Program Zdrowia na lata 2007-2015:
http://www.mz.gov.pl/__data/assets/pdf_file/0020/12494/zal_urm_npz_90_15052007p.pdf (dostęp: 27.11.2015)
2. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc z 2012 roku, dotyczące rozpoznawania i leczenia POChP, dostępne m.in. w czasopiśmie „Pneumonologia i Alergologia Polska” (str. 220 – 254):
http://czasopisma.viamedica.pl/pap/article/view/27591/22273 (dostęp: 27.11.2015)
3. WHO. Global surveillance, prevention and control of chronic respiratory diseases: a comprehensive approach, 2007.
http://www.who.int/gard/publications/GARD%20Book%202007.pdf?ua=1 (dostęp: 20.03.2015)
4. Global Initiative for Chronic Obstructive Pulmonary Disease:
http://www.goldcopd.org/uploads/users/files/GOLD_Report_2015_Sept2.pdf (dostęp: 27.11.2015)
Światowa Inicjatywa Zwalczania Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc:
http://www.goldcopd.org/uploads/users/files/GOLD_Pocket_2015_Polish.pdf (dostęp: 27.11.2015)
Aby uzyskać więcej informacji należy skontaktować się z:
Karolina Bielawska
Menedżer Relacji z Mediami i Partnerami Społecznymi
ul. Rzymowskiego 53, Warszawa
Tel: +48 504 110 051, +48 22 576 94 88
e-mail: karolina.a.bielawska@gsk.com
Dagmara Cholewicka
Agencja DEVA PR
ul. Instalatorów 7b, Warszawa
Tel: +48 22 840 56 46
e-mail: deva@agencjadeva.pl
GSK to jedna z wiodących firm branży farmaceutycznej i opieki zdrowotnej na świecie. Prowadzi badania mające na celu poprawę jakości życia ludzkiego, pozwalając ludziom osiągać więcej, czuć się lepiej i żyć dłużej.
Realizując misję poprawy jakości życia ludzi, tworzymy nowoczesne leki i szczepionki oraz angażujemy się w zwiększanie dostępu do efektywnych terapii i edukacji zdrowotnej dla polskich pacjentów.
Pragniemy być odpowiedzialnym partnerem, budując oparte na zaufaniu relacje z uczestnikami polskiego systemu ochrony zdrowia, stawiającym na dialog i transparentną współpracę.
Będąc wiodącym inwestorem w branży farmaceutycznej w Polsce, wnosimy swój wkład do zrównoważonego, długoterminowego rozwoju społecznego i gospodarczego. Więcej informacji o firmie znajduje się na stronie www.gsk.com.pl
Celem raportu „Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP). Rzeczywistość chorych w Polsce” jest próbą opisania aktualnej problematyki związanej z chorobą z perspektywy pacjenta oraz lekarza prowadzącego, zwykle specjalisty chorób płuc.
Badanie zrealizowano w okresie sierpień – wrzesień 2015 r. na próbie badawczej 250 osób (200 pacjentów i 50 lekarzy) przez agencję badawczą PBS na zlecenie GSK.
Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) czyli…
jedno z najczęstszych schorzeń dróg oddechowych – połączenie rozedmy płuc i przewlekłego zapalenia oskrzeli, prowadzące do systematycznego zmniejszania się pojemności płuc2.
r