W Częstochowie przebywał Teatr Profilaktyczny z Krakowa. Przedstawił wstrząsający spektakl…
Co piąty nastolatek w Polsce próbował marihuany, co dziesiąty amfetaminy, a co piętnasty – heroiny. Ta tragiczna statystyka nie omija nikogo, żadnych sfer, grup, klas, czy jakbyśmy sobie tego nie nazwali. Liczba narkomanów, a więc osób używających regularnie narkotyków, w sposób powodujący poważne problemy, to 60 tysięcy. Oficjalnie, nieoficjalnie ta liczba może być nawet 10 razy większa. W przeważającej części są to ludzie, którzy kiedyś tylko tak, “dla draki”, z potrzeby chwili, spróbowali.
Teatr Profilaktyczny powstał kilka lat temu w Krakowie. Stworzyli go psycholodzy, pedagodzy, no i aktorzy oczywiście. Jednak najważniejszymi osobami, które tworzą ten Teatr są ci, którym udało się wygrać ze swoim uzależnieniem – narkomani, alkoholicy. Wszyscy razem są twórcami pionierskiego programu profilaktyczno – edukacyjnego, przeznaczonego dla młodzieży powyżej 13. roku życia (gimnazja i szkoły średnie).
Podstawą programu jest spektakl multimedialny – zapis autentycznych przeżyć byłego narkomana, Tadeusza Dylawerskiego, teraz związanego z krakowskim teatrem. To jakby pretekst do spotkania z młodzieżą. Na scenie pojawia się trójka młodych ludzi – Kuba, Jacek i Student. Sylwestrowy wieczór, szpital. Chłopcy są na tzw. “detoksie”. Próbują zerwać z nałogiem. Każdy z nich ma za sobą dobre, spokojne, bezproblemowe życie. Jeden doskonale uczył się w szkole, przygotowywał się do egzaminów na Akademię Medyczną; drugi wygrywał wszystkie ogólnopolskie konkursy wiedzy o filmie, trzeci, kiedyś uznany i utalentowany sportowiec, od lat zajmował się dealerką. Ostatni dzień w roku budzi wspomnienia. Przypominają się dawne plany, marzenia, znajomi; przypomina się też pierwszy kontakt z narkotykami. Wydawałoby się – całkiem niewinny. Chcieli zostać “królami życia”, chcieli szybciej “wkuwać”, chcieli podrywać dziewczyny, chcieli być odważniejsi, lubiani. Potem był drugi raz, i trzeci, i dziesiąty, potem była pierwsza kradzież, bo okazało się, że za ułudę trzeba płacić. Wreszcie – obrzydliwa sala szpitalna, pielęgniarka, wyrzuty sumienia, koszmarne samopoczucie… A było tak pięknie. Niedobry chochlik uzależnienia podsuwa myśl – może być lepiej, choćby dzisiaj, jest sylwester, można się zabawić, narkotyki uda się znaleźć i tutaj…
Spektakl zrealizowany jest w formie gigantycznego niby wideoklipu, z głośną muzyką, niesamowitym, oślepiającym światłem. Scenografia i cała oprawa przedstawienia przytłacza aktorów, tak, jak i ich bohaterów przytłoczyło życie. To tworzy przejmującą atmosferę, może wywołać nawet ból brzucha. Wszystko jest niezwykle sugestywne. Wydaje się, że gdzieś, ze wszystkich stron sali słychać głosy – nie rób tego, nie warto…
Twórcy programu mają nadzieję, że przynajmniej część widzów zrozumie, kiedy jeszcze nie jest za późno. Uzupełnieniem spektaklu (który zatytułowany jest nomen omen “Impreza”) są zajęcia integracyjno – poznawcze, prowadzone przez nauczycieli według przygotowanego wcześniej scenariusza; spotkania z psychologiem (rodzaj teoretycznej pogadanki) i z tzw. świadkiem, czyli osobą uzależnioną oraz zajęcia wychowawcze, dotyczące m.in. asertywności. – W dobie coraz większego dostępu młodzieży do środków odurzających – program stanowi dobrą alternatywę dla tych, jakże niepokojących, trendów – napisał w swojej opinii o scenariuszu programu Grzegorz Wodowaty, kierownik Poradni MONAR w Krakowie.
Początek lat 90-tych, to również znaczny wzrost rozmiarów problemu narkomanii. Analizy wskaźników używania narkotyków wśród młodzieży szkolnej pochodzące z badań ankietowych wykazały znaczny wzrost rozpowszechniania tego zjawiska w ostatnich latach. Dawniej młodych narkomanów można było spotkać głównie w dużych miastach (w Warszawie, w Poznaniu, w Katowicach); niestety, coraz częściej dealerzy trafiają do małych miasteczek, a nawet na tereny wiejskie. Wśród uczniów klas pierwszych i trzecich najbardziej rozpowszechnione są przetwory konopii. Od 1995 roku najbardziej wzrosły odsetki uczniów sięgajacych po heroinę, amfetaminę i ecstasy. Dane za ostatnie lata potwierdzają narastający problem heroiny. Heroina, tzw. “brown sugar”, stała się używką znacznie rozpowszechnioną wśród osób zgłaszających się do leczenia, zwłaszcza w miastach. Porównanie polskich wyników badań z 1995 roku, z wynikami badań w 26 innych krajach w Europie lokuje nasz kraj na średnim poziomie europejskim. Szkoda, że w tak mało przyszłościowej dziedzinie… Rodzaj narkotyków, po który sięga młodzież (zwłaszcza po raz pierwszy) zależy od aktualnej mody.
Dzieci i młodzież o narkotykach tak naprawdę wiedzą niewiele. Czasami docierają do nich informacje o “biorących” aktorach, piosenkarzach, sportowcach, którzy nierzadko traktowani są przez młodych ludzi, jak wzory do naśladowania. – Jeżeli ten i ten ma wstawioną platynową przegrodę w nosie, bo tę prawdziwą “zeżarła” mu heroina, i żyje, to jak ja tylko trochę wezmę, to będzie wszystko dobrze – myśli lekkomyślny smarkacz. Szkolne prelekcje, podczas których czytane są nudne referaty o szkodliwości narkotyków nie zdziałają tu wiele. Młodzież trzeba zaskoczyć, zadziwić, zmusić do refleksji i pokazać, jak niewiernemu Tomaszowi, bo inaczej nie uwierzą. Z tego właśnie powodu powstał krakowski Teatr. I miejmy nadzieję, że jego działania, profilaktyczne przecież, są tym, na co czeka młody człowiek. A twórcy Teatru podkreślają, że brać może każdy. Grupa ryzyka, czy jakaś wyjątkowa podatność, to tylko część prawdy; tak samo jak czynniki psychologiczne, społeczno – kulturowe, czy po prostu łatwy dostęp.
Najczęściej młodzież sięga po narkotyk przez przypadek, nawet zupełnie nieświadomie, np. na imprezie. Nie uchronimy jej od tego zakazami (rodziców, nauczycieli, policji), ani sankcjami prawnymi, o których młodzi nawet po prostu nie myślą. Jedynie mądre działania prewencyjne mają tu sens.
Teatr Profilaktyczny z Krakowa zaprezentował się częstochowskim nauczycielom i dyrektorom szkół. Miejmy nadzieję, że już niebawem uczestnikami programu będą dzieci i młodzież z naszego miasta. Jak głosi stara prawda – lepiej zapobiegać, niż leczyć.
Kontakt:
Teatr Profilaktyczny
ul. Dominikańska 3/20
31-043 Kraków – Stare Miasto
tel. 430-19-20
e-mail: biuro@teatr-profil.krakow.pl
www.teatr-profil.krakow.pl
SYLWIA BIELECKA