13 września 2025 roku na placu Moniuszki w Koziegłowach uroczyście odsłonięto pomnik Krystyna I z Koziegłów. Wydarzenie swoją obecnością uświetnili: pomysłodawca i fundator budowy pomnika Mieczysław Znamierowski z Wrocławia i Leszek Znamierowski, pełniący funkcję administratora, archiwariusza i genealoga rodzinnego z żonami, parlamentarzyści: poseł do Parlamentu Europejskiego Jadwiga Wiśniewska, senator RP Ryszard Majer i poseł na Sejm RP Szymon Giżyński oraz władze Gminy i Miasta Koziegłowy, na czele z burmistrzem Jackiem Ślęczką, wicemarszałek województwa śląskiego Grzegorz Boski i mieszkańcy.
Krystyn I i jego syn Krystyn II są dumą koziegłowian. Postaci te od dwudziestu lat przybliża Stowarzyszenie dla Rozwoju Gminy Koziegłowy, którego założycielami byli, między innymi, europoseł Jadwiga Wiśniewska oraz burmistrz Gminy i Miasta Koziegłowy Jacek Ślęczka. – Historia Koziegłów i ziem należących do klucza koziegłowskiego oraz kolejnych właścicieli chlubnie zapisuje się na kartach historii Polski. Nie byliśmy białą plamą, pochodzimy stąd, z ziemi polskich bohaterów. Jesteśmy dziedzicami patriotycznej idei naszych przodków. Aktywnie uczestniczyliśmy i uczestniczymy w tworzeniu i rozwoju państwa polskiego. Dlatego ważne jest, aby to dziedzictwo przekazywać kolejnym młodym pokoleniom, aby młodzi ludzie wzrastali w poczuciu dumy swojej historii i dalej przekazywali ten ważny dla Polski i Polaków testament – mówiła europoseł Jadwiga Wiśniewska.
Krystyn I to wybitna osobowość. Zapisał się w historii Polski jako bliski współpracownik i rycerz króla Władysława Jagiełły. Był synem podkomorzego krakowskiego Mściwoja z Kwiliny. Uczestniczył w wielu istotnych dla kraju wydarzeniach. W 1401 r. sygnował akt Unii Wileńsko-Radomskiej, a w 1413 r. Unii Horodelskiej. W bitwie pod Grunwaldem 15 lipca 1410 r. dowodził 42. Chorągwią z Koziegłów, którą wystawił na własny koszt. Na sztandarze Chorągwi widniał herb rodu Lisów, z którego Krystyn się wywodził. W skład jego majątku wchodziły m.in. zamek w Koziegłowach i znajdujące się wokół niego dobra oraz zamek w Mirowie. Krystyn I zmarł w 1417 r. Był starostą kolskim, kasztelanem sądeckim i sędzią generalnym sądeckim.
Trzeba podkreślić ogromne zasługi fundatora i pomysłodawcy Mieczysława Znamierowskiego, który od lat z determinacją zabiegał o postawienie w Koziegłowach pomnika Krystyna z Koziegłów herbu Lis, który przygotował całą dokumentację dla tego przedsięwzięcia i sfinansował budowę monumentu. – Dzisiaj jest święto nas wszystkich, wspólnymi siłami realizowaliśmy projekt, który honoruje tak szlachetną i ważną dla Koziegłów i Polski osobę, jaką jest Krystyn z Koziegłów – podkreślił Mieczysław Znamierowski.
Wsparcia przy realizacji dzieła udzieliły władze Gminy i Miasta Koziegłowy, pomagając, między innymi, załatwić pozwolenia konserwatorskie. – Bardzo dziękuję pomysłodawcy, sponsorowi i wykonawcy pomnika, Panu Mieczysławowi Znamierowskiemu oraz Panu Leszkowi Znamierowskiemu. Obaj Panowie są pasjonatami historii i wielkimi miłośnikami Ziemi Koziegłowskiej. Dzieło Panów pozostanie na wieki. Dziękuję także wszystkim, którzy swą obecnością zaszczycili uroczystość i którzy wsparli nasze dzieło – mówił burmistrz Jacek Ślęczka. Jak podkreślił, dla mieszkańców Koziegłów i całego regionu pomnik Krystyna z Koziegłów w centralnym miejscu miasta to przede wszystkim oddanie hołdu historii i dziedzictwu kulturowemu Ziemi Koziegłowskiej. – To dowód, że pamięć o bohaterach nie ginie, a ich czyny mogą inspirować kolejne pokolenia. Pomnik Krystyna z Koziegłów to również symbol naszej dumy i poczucia wspólnoty – element, który będzie przypominał o wartościach, jakie od wieków łączyły mieszkańców Ziemi Koziegłowskiej. Musimy nie tylko dbać o teraźniejszość, ale także pielęgnować pamięć o przeszłości, oddając hołd bohaterom, którzy kształtowali naszą tożsamość – dodał burmistrz Jacek Ślęczka.
Oprócz pomnika władze od kilku lat usilnie pracują nad rekonstrukcją zamku koziegłowskiego, będącego własnością Krystyna z Koziegłów. W latach 2022-2024 prowadzone były w tym miejscu wykopaliska archeologiczne, które doprowadziły do wielu niezwykłych odkryć. Część artefaktów zaprezentowano na okolicznościowej wystawie.
Organizatorzy przygotowali niezwykle bogaty i uroczysty program. Wydarzenie zainaugurował koncert Chóru Męskiego „Pochodnia”, a Bytomskie Stowarzyszenie Rekonstrukcji Historycznej „Leo Corde” swym występem wprowadziło uczestników w atmosferę średniowiecznych czasów. Po uroczystym odsłonięciu monumentu zagrała wspaniała Gminna Młodzieżowa Orkiestra Dęta z Pińczyc. Uroczystość poprzedził wykład na temat Krystyna i jego dokonań w nowo wybudowanym Centrum Usług Wspólnych – gmina na tę inwestycję otrzymała 9,8 mln zł z Programu Polski Ład. Natomiast prace archeologiczne i rewitalizacyjne zamku w Koziegłowach za rządów Prawa i Sprawiedliwości wsparło Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Gmina otrzymała 2 mln zł z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków, co stanowiło prawie 100-procentowe dofinansowanie (całkowity koszt przedsięwzięcia wynosił 2,1 mln zł). Koncepcja rewitalizacji obejmuje częściową rekonstrukcję zabytkowych murów i konserwację istniejących – odbudowę bramy wejściowej oraz drewnianego mostu, prowadzącego na dziedziniec i palisady będąca elementem dawnego budownictwa obronnego.
Zamek wybudowany został pod koniec XIV wieku. Początki budowli obronnej w tym miejscu są jednak znacznie starsze, szacowane na początek XII w. i wiążące się z osobą Drogosław, rycerza Bolesława Krzywoustego. Powstałe w tym okresie drewniano-ziemne grodzisko miało za zadanie strzec granicy Małopolski ze Śląskiem. Warownia zwana była Żabim Krukiem. Kamienny gmach wybudowany został przez Krystyna I herbu Lis. W 1426 r. gościł w nim król Kazimierz Jagiełło. W XVI w. zamek przeszedł w ręce biskupów krakowskich. Pod koniec XVI w. popadł w ruinę.
Poproszony o komentarz poseł Szymon Giżyński podkreślił zasługi Krystyna z Koziegłów jako męża stanu. – Krystyna z Koziegłów Był jednym z Panów Krakowskich – stronnictwa politycznego, które po śmierci króla Kazimierza Wielkiego stało się gwarantem racji stanu Królestwa Polskiego. To Panowie Krakowscy – w tym Krystyn z Koziegłów – usadowili na królewskim tronie w Krakowie Władysława Jagiełłę, stawiając dalekowzrocznie na sojusz Królestwa Polskiego z Litwą. Był – Krystyn z Koziegłów – sygnatariuszem Unii Wileńsko-Radomskiej w 1401 roku i Unii Horodelskiej w roku 1413 – dwóch wiekopomnych wydarzeń, fundujących powstanie ówcześnie największego państwa europejskiego o obszarze miliona kilometrów kwadratowych – Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Miał również osiągnięcia jako rycerz polski. Dowodził, Krystyn z Koziegłów – ufundowaną przez siebie Chorągwią – w bitwie pod Grunwaldem. Śpiewany przez polskich rycerzy hymn Bogurodzica dodawał ducha, jednoczył i prowadził do gremialnego zwycięstwa nad Krzyżakami. Odkryjmy postać Krystyna z Koziegłów z obszaru Jury Krakowsko-Częstochowskiej także dla nas – częstochowian – powiedział poseł Szymon Giżyński.
AS
Fot. UG