Emerytura ustalana na
„nowych” zasadach przysługuje
osobom urodzonym po 31
grudnia 1948 r., które
ukończyły powszechny wiek
emerytalny ustalony dla nich
indywidualnie, w zależności
od daty urodzenia. Na stronie
internetowej Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych
http://www.zus.pl/default.asp
?p=4&id=2810 każdy może
sprawdzić, jaki jest jego
wiek emerytalny. Prawo do
„nowej” emerytury uzależnione
jest tylko od osiągnięcia
tego wieku. Nie ma już
znaczenia, jak długo
pracowaliśmy
i odprowadzaliśmy składki
.
Emeryturę według nowych zasad wylicza się zupełnie inaczej,
niż emeryturę przyznawaną na starych zasadach. Na wysokość tej
emerytury ma wpływ kwota składek emerytalnych odprowadzonych
po 1.01.1999 r., kwota kapitału początkowego (czyli
odtworzenie składek sprzed 1999 r.) oraz wiek, w którym
przechodzimy na emeryturę. Świadczenie emerytalne wyliczane
jest w ten sposób, że sumę kwot zwaloryzowanych składek oraz
zwaloryzowanego kapitału początkowego dzieli się przez tzw.
średnie dalsze trwanie życia (wyrażone w miesiącach). Innymi
słowy: im więcej zgromadzimy kapitału i składek i im później
odejdziemy na emeryturę, tym będzie ona wyższa.
Poniżej przedstawiamy siedem sposobów na podwyższenie
emerytury wyliczonej według „nowych” zasad.
Sposób pierwszy – zamiana
Zamienić emeryturę może osoba, która urodziła się po 31
grudnia 1948 r., przebywa na emeryturze wcześniejszej, a
obecnie osiąga powszechny wiek emerytalny, ustalony dla
każdego indywidualnie, w zależności od daty urodzenia. Po
ukończeniu tego wieku może złożyć nowy wniosek o emeryturę.
Ale uwaga: trzeba wiedzieć, że podstawa obliczenia emerytury
po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego będzie obniżona
o kwoty wszystkich pobranych wcześniej emerytur, przyznanych
przed osiągnięciem tego wieku. To pomniejszenie dotyczy
emerytur, do których prawo zostało ustalone poczynając od 1
stycznia 2013 r.
Sposób drugi – dorabiaj i przeliczaj
Warto pracować po przyznaniu emerytury, ponieważ zgromadzone
składki na ubezpieczenie emerytalne podwyższą kwotę naszego
świadczenia. Wniosek
o przeliczenie emerytury i doliczenie składek można zgłosić
dopiero po zakończeniu roku kalendarzowego. Wyjątkiem są
sytuacje, gdy ubezpieczenie kończy się w trakcie roku – wtedy
możemy zgłosić wniosek po ustaniu tego ubezpieczenia.
Sposób trzeci – poszukaj brakujących dokumentów
Składki odprowadzane na emeryturę począwszy od stycznia 1999
r. są zapisane na naszych indywidualnych kontach, jakie mamy w
ZUS. Ale na wysokość emerytury wyliczonej według nowych zasad
wpływ ma również kapitał początkowy, czyli składki odtworzone
za okres do końca 1998 r. Wtedy było tak, że tylko małe
zakłady pracy rozliczały składki za konkretnych pracowników.
Pozostali pracodawcy płacili składkę globalną za wszystkich
zatrudnionych. Te odtworzone składki opłacone do końca 1998 r.
to właśnie kapitał początkowy.
Warto sprawdzić, czy nie mamy w domu dokumentów, których nie
dostarczyliśmy razem z wnioskiem o ustalenie kapitału. A może
warto poszukać
w archiwach? Informacje na temat archiwów przechowujących
dokumentację zlikwidowanych lub przekształconych zakładów
pracy można znaleźć m. in. na stronach internetowych:
www.zus.pl; www.archiwa.gov.pl;
ewidencja.archiwa.gov.pl/miejsca.php.
Dokumentacja, która może mieć wpływ na wysokość naszego
kapitału, a tym samym wysokość emerytury, to np. świadectwa
pracy, legitymacja ubezpieczeniowa, zaświadczenie z uczelni o
ukończeniu studiów, a także dokumentacja płacowa, np. druk Rp-
7 wystawiony przez pracodawcę lub jego następcę prawnego,
kopie list płac, zaświadczenia wydane przez archiwa lub inne
placówki przechowujące dokumentację płacową.
Sposób czwarty – wychowywałaś dzieci? Przelicz
Od 1 maja 2015 r. weszły w życie przepisy nowelizujące ustawę
emerytalną. Pozwalają one przy ustalaniu kapitału początkowego
okresy opieki nad dzieckiem (czyli urlop wychowawczy oraz
bezpłatny na wychowanie dzieci) traktować jak okres składkowy.
To oznacza, że okresy opieki nad dzieckiem przy wyliczaniu
„nowej” emerytury są uwzględniane korzystniej niż dotychczas –
po 1,3% podstawy wymiaru kapitału początkowego za każdy rok
tych okresów, a nie jak dotychczas po 0,7% podstawy wymiaru.
Zatem jeśli masz już wyliczoną emeryturę a
wychowywałaś dzieci, musisz złożyć wniosek o jej przeliczenie
z uwzględnieniem nowych przepisów.
Sposób piąty – studiowałeś/aś? Przelicz
Wspomniana wyżej nowelizacja ustawy o emeryturach i rentach
wprowadziła też możliwość przeliczenia emerytury dla osób,
które studiowały przed 1999 rokiem.
Według starych przepisów, gdy obliczano wysokość kapitału
początkowego, to osobom po studiach czasem nie zaliczano
całego okresu nauki w szkole wyższej,
a jedynie część. Studia są bowiem okresem nieskładkowym. Ten
zaś mógł być tylko uwzględniany w wysokości 1/3 stażu pracy,
czyli okresów składkowych przypadających przed 1 stycznia 1999
r. A zatem jeżeli ktoś do tej daty pracował tylko 9 lat, to
chociaż studia były pięcioletnie, zaliczono mu tylko trzy lata
nauki. Wprowadzone od 1 maja 2015 r. zmiany powodują, że
kapitał początkowy, a zatem
i emeryturę, można na nowo wyliczyć z uwzględnieniem całego
okresu studiów. Nowy przepis mówi bowiem, że lata nauki na
wyższej uczelni uwzględnia się
w całości w stażu pracy, gdy w chwili składania wniosku o
emeryturę nie przekraczają one 1/3 wszystkich okresów
składkowych.
Jeśli zatem pobierasz emeryturę wyliczoną „po nowemu” i ten
przepis Cię dotyczy – powinieneś jak najszybciej złożyć
wniosek.
Sposób szósty – tablice trwania życia na dwa sposoby
Jak już wspomnieliśmy na początku, wysokość emerytury
wyliczonej według „nowych zasad” zależy od sumy zgromadzonego
kapitału początkowego i składek oraz tego, na jaki okres
zostanie ona podzielona. To drugie jest związane z tablicami
Głównego Urzędu Statystycznego określającymi, ile lat i
miesięcy jeszcze statystycznie będziemy żyć. Wprowadzona od 1
maja 2015 r. zmiana dotyczy osób, które dalej pracują mimo
osiągnięcia ustawowego wieku emerytalnego. One mają do wyboru
dwa warianty. Ich kapitał emerytalny może być podzielony na
dalsze trwanie życia z tablicy obowiązującej w dniu, w którym
faktycznie przechodzą na emeryturę, lub w dniu, kiedy
osiągnęły ustawowy wiek emerytalny. A trzeba wiedzieć, że te
tablice co roku się zmieniają (statystycznie powoli wydłuża
się średni czas życia).
Osoby, które już pobierają emeryturę, mogą zgłosić wniosek
o przeliczenie świadczenia na podanych zasadach. ZUS sprawdzi,
która tablica jest dla wnioskodawcy korzystniejsza (która
zawiera krótszą prognozowaną długość życia). Dzięki temu
kapitał zostanie podzielony przez mniejszą liczbę miesięcy i w
rezultacie emerytura będzie wyższa.
Uwaga! Nowy przepis nie ma zastosowania przy ustalaniu
wysokości:
– emerytury mieszanej,
– emerytury częściowej,
– emerytury pomostowej,
– nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.
Sposób siódmy – dodatek pielęgnacyjny
Gdy emeryt ukończy 75 lat ma prawo do dodatku pielęgnacyjnego
w miesięcznej wysokości wynoszącej od 1 marca 2015 r. 208,17
zł (kwota zmieni się od 1 marca 2016 r.). Dodatek
pielęgnacyjny po ukończeniu 75 lat wypłacany jest
z urzędu. Jeśli ktoś chciałby starać się o dodatek przed
osiągnięciem tego wieku, musi złożyć wniosek o jego
przyznanie. Konieczne będzie wydanie orzeczenia przez lekarza
orzecznika ZUS, uznającego emeryta za całkowicie niezdolnego
do pracy oraz do samodzielnej egzystencji.
EJ