Przebywali w Częstochowie
W setną rocznicę urodzin
Właściwie Maria Anna Tyszkiewicz z domu Pietrusińska lub Pietruszyńska, pseud. literacki Weronika Hort, pieśniarka, tancerka, aktorka. Ur. 25.05.1902 w Warszawie (nieudokumentowane). Ojciec Władysław Pietruszyński, inżynier, matka Helena Bieńkowska. Uczęszczając do warszawskiego gimnazjum pobierała jednocześnie naukę w Szkole Baletowej. Mając zaledwie 13 lat występowała w Teatrze Wielkim (1915/1916) a w latach 1916/1917 w teatrze “Czarny Kot” w Lublinie. Tam przyjęła pseudonim artystyczny Ordonówna. 1917/1918 tańczyła w Warszawskim Teatrze Współczesnym. W 1918, po nieudanym występie w teatrzyku “Sfinks” w Lublinie, powróciła do Warszawy tańcząc i śpiewając w teatrzykach “Miraż” i “Sfinks”. Wg L. Sempolińskiego była “…szczupła, dość wysoka, blondynka z długimi warkoczami, obdarzona dużym temperamentem, wykazywała wielki nerw sceniczny”. Podczas wojny polsko-bolszewickiej w 1920 była na froncie ochotniczo w organizacji Czerwonego Krzyża. Po wojnie kontynuowała swą działalność sceniczną w Krakowie, Wilnie i Lwowie. W 1923 występowała w Warszawie w kabarecie “Stańczyk”. Na lata 1923-1931 podpisała kontrakt na stałe występy w teatrze “Qui Pro Quo”, w którym osiągnęła wysoki poziom artystyczny. W 1926 zaproszono ją na występ w sali paryskiego konserwatorium. Swoje umiejętności aktorskie nadal pogłębiała ucząc się w Wiedniu, Paryżu i Włoszech. Była chętnie angażowana do filmów. Grała w “Niewolnicy miłości” (1923), w filmie “Orlę” (1927) w “Szpiegu w masce” (1933), w którym zaśpiewała słynną piosenkę “Miłość ci wszystko wybaczy”, w “Paradzie Warszawy” oraz w filmach zagranicznych. H. Ordonówna dawała w stolicy recitale indywidualne, także w Krakowie, Wilnie, Lwowie, Toruniu, Bydgoszczy, Grudziądzu, Łodzi i Poznaniu. W 1931 uczestniczyła w wypadku samochodowym, w wyniku którego przebywała kilka miesięcy w szpitalu. W latach 1932 – 1937 występowała w warszawskich teatrzykach “Banda”, “Hollywood”, “Wielka Rewia” oraz w “Cyruliku Warszawskim”. W latach 1933 – 1935 odwiedziła Palestynę, Egipt, Stany Zjednoczone oraz, z aktorem Igo Symem, Łotwę. Śpiewała indywidualnie na scenach Wiednia, Paryża, Aten, Berlina, Rygi a w 1937 ponownie Berlina w teatrze rewiowym “Wintergarten”. W teatrze “Elizeum” w Warszawie grała rolę w “Małżeństwie Fredeny”, w teatrze im. Słowackiego w Krakowie w sztuce “Eros i Psyche”, w “Wieczorze Trzech Króli” i “Poskromieniu złośnicy” oraz innych. Śpiewała w wielu językach. W 1929 wydała w Warszawie tomik poezji pt. “Piosenki, których nigdy nie śpiewałam”. Uzdolniona plastycznie często projektowała swoje kostiumy. Należała do Związku Artystów Scen Polskich i Związku Autorów i Kompozytorów Scenicznych. W 1937 zachorowała na gruźlicę, po zaleczeniu której wznowiła występy w Wilnie. Aresztowana w czasie okupacji przez Niemców była więziona przez 4 miesiące. W 1940 przedostała się do Wilna, w którym podjęła działalność artystyczną. Deportowana przez władze sowieckie w 1941 do Taszkientu szczęśliwie otrzymała pracę w delegaturze Komisji Opieki Społecznej. Opiekowała się sierocińcem polskim w Aszhabadzie. W 1942 udała się z II Korpusem Polskim gen. Władysława Andersa na Bliski Wschód, wraz z polskimi dziećmi, jako ich opiekunka, z których część została przewieziona do Indii. Osiadła w Bejrucie. Nie mogąc śpiewać z powodu choroby zaczęła malować. Pisywała korespondencję do polskich czasopism. Z małżeństwa, które zawarła w 1931 z Michałem Tyszkiewiczem potomstwa nie miała. Pozostał po niej rękopis z cyklem szkiców, w którym opisywała życie polskich uchodźców w Libanie pt. “Zamki na lodzie”. Zmarła 9.09.1950 w Bejrucie i tam spoczęły jej prochy na cmentarzu polskim.
H. Ordonówna w Częstochowie. Z dostępnego nam źródła wynika, że H. Ordonówna wystąpiła w częstochowskim Teatrze Kameralnym 2 marca 1931. Brak innych szczegółów (indywidualnie, w zespole?), jakie okoliczności sprawiły przyjazd do nas tej popularnej aktorki. Z jej biografii wynika, że w latach 1923 – 1931 była na stałe związana z teatrem Qui Pro Quo i że w 1931 przebywała długo w szpitalu po wypadku samochodowym o czym już wyżej wspominano.
Źródła: Polski Słownik Biograficzny, Wielcy artyści małych scen, Kalendarium częstochowskie.
ROMAN WINIAREK