Ojcem Generała Piotra hr. Szembeka był Józef Ignacy hr. Szembek, łowczy łęczycki
i cześnik ostrzeszowski, poseł na Sejm Czteroletni związany ze Stronnictwem Patriotycznym,
walczącym o reformę Rzeczpospolitej, która zaowocowała podpisaniem Konstytucji 3 Maja. Matką
Piotra była Kunegunda z Walewskich.
Piotr Szembek urodził się 14 grudnia 1788 roku w Warszawie. Rodzice zapewnili
mu staranne, domowe wykształcenie, zatrudniając francuskiego guwernera.
Chłopiec wychowany był w atmosferze miłości do Ojczyzny – Polski i przywiązania
do wiary katolickiej ojców. Podjął studia w Berlińskiej Akademii Wojskowej, gdzie złożył celująco
egzaminy i otrzymał patent oficerski. W roku 1806 w nadziei na odbudowę Polski związanej
z osobą Napoleona oddał się do dyspozycji generała Henryka Dąbrowskiego. Ten zaś mianował
go swoim najbliższym adiutantem. W tym charakterze odbył pierwszą kampanię polską Napoleona,
trwająca od grudnia 1806 do czerwca 1807r. i zdobywał doświadczenie praktyczne na polu walki.
Chrzest bojowy przeszedł 23 lutego 1807 roku pod Tczewem. W bitwie tej, jak wspomina jego krewny
kapitan Józef Patelski z Kwaczały, Piotr Szembek z podległymi żołnierzami wyważył Prusakom
bramę forteczną w Tczewie. Tym wyczynem zasłużył sobie na pochwałę w rozkazie dziennym
i uznanie generała Henryka Dąbrowskiego. W tej „piekielnej kampanii”, jak ją nazywają znawcy,
dzielnie walczył pod Gdańskiem. Następnie wraz z dywizją generała Henryka Dąbrowskiego,
forsownym marszem udał się do Prus Wschodnich. Brał udział w decydującej bitwie tej kampanii pod
Frydlądem, a zakończonej klęską armii rosyjskiej – sojuszniczki Prus. Efektem zwycięstw Napoleona,
było utworzenie, na mocy traktatu w Tylży Księstwa Warszawskiego. Teren Księstwa stał się areną
Strona 2 z 3 TOWARZYSTWO HISTORYCZNE im. SZEMBEKÓW W WARSZAWIE
walk między wojskami austriackimi pod dowództwem arcyksięcia Ferdynarda d’ Este,
a sprzymierzonymi z Francją wojskami Księstwa Warszawskiego, dowodzonymi przez księcia Józefa
Poniatowskiego. Na przeszkodzie stał Toruń, którego załoga odpierała wszystkie ataki kampanii
austriackiej. Piotr Szembek brał udział w tych walkach. Za dzielną postawę w obronie Torunia został
odznaczony krzyżem Virtuti Militari, dosłużył się stopnia szefa batalionu i otrzymał dowództwo nowo
utworzonego z jeńców austriackich, batalionu francusko – włoskiego. W roku 1812 brał udział
w walkach jako dowódca batalionu 11 pułku piechoty, służąc pod dowództwem Aleksandra
Chlebowskiego w korpusie Mac Donalda. Po klęsce Wielkiej Armii, zatrzymał się z oddziałem
w Gdańsku, w jednej z trzech większych twierdz jakimi był również Modlin i Zamość. Pozostały one
w rękach francuskich na tyłach armii rosyjskiej, posuwającej się na zachód za uchodzącym wtedy
Napoleonem. Pod dowództwem bohaterskiego generała Rappa, przez cały rok 1813 Piotr Szembek
bronił miasta Gdańska. Znosił głód i trudy oblężenia miasta. Za kampanię 1812 i 1813 roku otrzymał
Legię Honorową. W Gdańsku poznał swą przyszła żonę – Francuzkę. Była nią Henrieta Becu
de Tavanier, która poznała swego przyszłego męża opatrując go po zranieniu w walkach – pełniąc
posługę w szpitalu jako pielęgniarka ochotniczka.
Kongres Wiedeński powołał do życia w roku 1815 Królestwo Polskie, ściśle związane
z Rosją. Piotr hr. Szembek stanął przed dylematem, czy kontynuować tak dobrze zapowiadającą się
karierę wojskową w szeregach tworzącego się wojska Królestwa, pod dowództwem brata Cara
Wielkiego Księcia Konstantego, czy wzorem części generałów i wyższych oficerów polskich
związanych z Napoleonem, podać się do dymisji ? Pod wpływem namów znajomych i nadziei
na liberalizację Polski oraz własny Sejm, Piotr Szembek wstąpił do armii. Nastąpił okres szybkiego
rozwoju kariery Szembeka. W ciągu 15 lat doszedł do stopnia generała brygady. Po koronacji Cara
Mikołaja I został jego adiutantem i dowodził brygadą stacjonującą pod Sochaczewem. Generał Piotr
Szembek zaprosił do swojego obozu Fryderyka Chopina, aby zagrał koncert. Nigdy więcej potem się
nie spotkali. Fryderyk Chopin opuścił Polskę. Na wieść o wybuchu Powstania Listopadowego,
Generał ze swoim 1 pułkiem strzelców pieszych wyruszył w nocy z dnia 2 na 3 grudnia 1830 roku
z Sochaczewa do Warszawy, na ratunek Powstaniu Listopadowemu.
Rankiem, dnia 3 grudnia 1830 r. generał Piotr Szembek wkroczył na czele swych oddziałów
do Warszawy. Głębocki tak opisuje wydarzenia: „Cała Warszawa była w jak największym
poruszeniu, widząc jak pierwszy oddział Wojska Polskiego na jej pomoc spieszący
i pierwszego jenerała, który w stanowczy sposób zrywając stosunki z Wielkim Księciem
Konstantym i władzami carskimi jawnie na stronę Powstania przeszedł. Wówczas to uniesiono
okrzyk podległych żołnierzy i ludności Warszawy, który to później w przysłowie się zmienił:
„Ufaj Szembekowi, Szembek nie zdradzi”. Zaraz po swym triumfalnym wjeździe do stolicy udał się
do Rady Administracyjnej, gdzie powiedział między innymi: „To co mi obowiązek jak dobremu
Polakowi i honor nakazuje, zrobiłem: Przychodzę łączyć się z wami”. Popularność i zaufanie,
którymi cieszył się Piotr Szembek, wysunęły go na odpowiedzialne stanowisko Gubernatora
Warszawy. Funkcję tę pełnił od 4 do 16 grudnia 1830 r. Generał Piotr hr. Szembek walczył w bitwie
pod Olszynką Grochowską i Wawrem. W Powstaniu Listopadowym, bronił Olszynki Grochowskiej
i Wawra wraz z przyjacielem, kapitanem Józefem Patelskim z Kwaczały k. Krakowa.
Po upadku Powstania Listopadowego Generał Piotr hr. Szembek zamieszkał w południowej
Wielkopolsce w Siemianicach, koło Kępna. Zajął się budowaniem szkoły, prowadzeniem gospodarki
rolnej, rozbudową kościoła Św. Idziego.
Generał Piotr hr. Szembek zmarł w Siemianicach k. Kępna w dniu 21 czerwca 1866 roku.
Tam w krypcie kościoła Św. Idziego jego szczątki doczesne spoczywają do dzisiaj i są chlubą
polskiego dążenia do wolności oraz wzorem dla obecnych mieszkańców, jak bronić Polski w dobie
obecnej – Gen Piotr hr. Szembek bronił swej Ojczyzny z narażeniem własnego życia. Pielęgnował
tradycje polskie i narodowe. Wychowywał do wolności podległych żołnierzy, a także syna Aleksandra.
Pragnę na zakończenie również wspomnieć, że na Mazowszu i w Warszawie, Ksiądz
Wacław Karłowicz, zainteresował mnie piękną Historią Powstania Listopadowego i Bitwy pod
Olszynką Grochowską, w lutym 1831 roku. To również piękna postać Generała Dywizji Piotra
Strona 3 z 3 TOWARZYSTWO HISTORYCZNE im. SZEMBEKÓW W WARSZAWIE
hr. Szembeka, urodzonego warszawianina i mieszkańca Siemianic, została mi przypomniana jako
uczestnika Bitwy pod Olszynka Grochowską z Rosjanami. Zainspirowany rozmową z Księdzem
Wacławem Karłowiczem, w Rodowej Siedzibie Szembeków w Południowej Wielkopolsce
w Siemianicach, w 1990 roku zorganizowałem pod Honorowym Patronatem Jego Ekscelencji
Biskupa Stroby Metropolity Poznańskiego, z okazji 160 rocznicy Powstania Listopadowego
i przypomniałem jego Bohatera generała Dywizji Piotra hr. Szembeka. W czasie tej dwudniowej
konferencji, zorganizowałem Pierwszy po II wojnie światowej Zjazd Potomków Rodu Szembeków,
w ich Rodowej Siedzibie, w Siemianicach.
W tym samym czasie, wraz z Księdzem Karłowiczem, wystąpiliśmy w programie telewizyjnym
Teleranek, pod redakcją Barbary Karwat, na temat Bohaterów Powstania Listopadowego.
W roku 2005, pod Olszynką Grochowską powstał Głaz z Tablicą Pamięci Generała Dywizji Piotra
hr. Szembeka. Byłem również inicjatorem nadania w 2010 roku, Gimnazjum nr 22 w Warszawie,
imienia Generała Piotra hr. Szembeka. Uroczystość i Msza Święta w intencji Generała Piotra
hr. Szembeka, odbyła się w Kościele p.w. Najczystszego Serca Maryi, z udziałem Jego Ekscelencji
oraz Ks. Biskupa Henryka Hosera Biskupa Diecezji Warszawsko – Praskiej. To imię, dzięki mej
inicjatywie jako Prezesa Zarządu Towarzystwa Historycznego im. Szembków, przejęła po reformie
oświaty w Kraju, późniejsza Szkoła Podstawowa na warszawskiej Dzielnicy Praga – Południe
m.st. Warszawy.
Towarzystwo Historyczne im. Szembeków, zorganizowało wiele wydarzeń wciągu 34 lat, dla
przywrócenia godnej pamięci Generała Dywizji Piotra hr. Szembeka. Miedzy innymi podczas
rewitalizacji przed laty Placu Generała Piotra hr. Szembeka na warszawskiej Pradze, wydając
broszurę poświęconą Jego Pamięci. Nazwę Placu im. Generała Piotra hr. Szembeka w Warszawie,
nadano w 1927 roku.
Prezes Zarządu
Towarzystwa Historycznego im. Szembeków
Władysław Ryszard Szeląg
fot. wikipedia