Urodził się w Częstochowie (Mirów) jako syn nauczyciela Konstantego i Marii ze Staszewskich. Inżynier rolnik, generał dywizji Wojska Polskiego. Początki jego działalności patriotycznej były związane z Częstochową.
Już w młodości należał do młodzieżowych organizacji niepodległościowych, był współorganizatorem częstochowskiego strajku szkolnego w roku 1905, pod hasłem „o należne językowi polskiemu prawa”. W latach 1903–1908 należał do częstochowskich niepodległościowych ugrupowań młodzieżowych o charakterze narodowym: Organizacji Młodzieży Narodowej „Przyszłość” – „PET” oraz „Sokoła”, jego mistrzem był Roman Dmowski. W 1907 r., w związku ze swoją działalnością niepodległościową, został uwięziony na kilka tygodni w częstochowskim areszcie. W latach 1909-1912 studiował na Wydziale Rolno-Lasowym Akademii Rolniczej w Dublanach, gdzie uzyskał dyplom agronoma. Podczas studiów współtworzył, od 1909 r., tajną organizację paramilitarną o nazwie Polski Związek Wojskowy (później Armia Polska).
Po studiach rozpoczął służbę wojskową. W latach 1912-1914 komendant Polskich Drużyn Strzeleckich, w latach 1914-1917 żołnierz Legionów Polskich, od lipca 1916 roku do kwietnia 1917 roku ostatni dowódca I Brygady Legionów Polskich. W latach 1917-1918 szef sztabu Inspektoratu Wyszkolenia Polskiej Siły Zbrojnej i wicedyrektor Komisji Wojskowej. Od 1918 roku w Wojsku Polskim, w nocy z 4 na 5 stycznia 1919 roku organizator nieudanego przewrotu przeciwko rządowi Jędrzeja Moraczewskiego. Grupę spiskowców tworzyli też m.in. książę Eustachy Sapieha, Jerzy Zdziechowski i Tadeusz Dymowski. Próba przejęcia władzy zakończyła się fiaskiem w wyniku interwencji Józefa Piłsudskiego. Januszajtis został na krótko internowany w areszcie, a po wyjściu na wolność przeniesiony do rezerwy.
Do służby czynnej powrócił 1 lutego 1920, obejmując komendę nad Obozem Warownym „Chełmno”. Dziewięć dni później uczestniczył w słynnych zaślubinach Polski z morzem, którego dokonał generał Józef Haller. 1 marca tego roku Januszajtisa wyznaczono na dowódcę 12. Dywizji Piechoty, wraz z którą zaciekle walczył przeciwko nacierającym oddziałom sowieckim podczas odwrotu z Kijowa. Szczególną odwagą wykazał się podczas bitew pod Mikulińcami (4 sierpnia), Przemyślanami (12 sierpnia) i na przedpolach Lwowa (16–20 sierpnia). W czasie walk z najeźdźcą ze wschodu został ciężko ranny. Na stanowisku komendanta 12 Dywizji Piechoty w Tarnopolu pozostał do 1924 r. W latach 1926-1929 pełnił funkcję wojewody nowogródzkiego. We wrześniu 1939 roku wraz z Władysławem Langnerem dowodził obroną Lwowa, po jej złamaniu w latach 1939-1941 był więźniem sowieckim. Od 1941 roku przebywał w Wielkiej Brytanii, od 1942 roku był w dyspozycji Naczelnego Wodza, w latach 1943-1944 pełnił funkcję Inspektora do spraw Zarządu Wojskowego Ziem Okupowanych na Zachodzie. W latach 1947-1955 był członkiem III i IV Rady Narodowej (parlamentu Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźctwie).
Zmarł 24 marca 1973 r. w Royal Tunbridge Wells, gdzie się osiedlił w 1949 roku. W listopadzie 1981 roku jego prochy przewieziono na cmentarz w Zakopanem. Nadano mu ordery Virtuti Militari 5 kl., Polonia Restituta 3 kl. Odznaczony został także: Krzyżem Niepodległości, czterokrotnie Krzyżem Walecznych, złotym Krzyżem Zasługi oraz francuską Legią Honorową 4 kl.
Marian Żegota-Januszajtis darzył ogromnym szacunkiem Częstochowę. W swoich pamiętnikach „Życie moje tak burzliwe… Wspomnienia i dokumenty” podkreślał rolę, jaką nasze miasto odgrywało w kształtowaniu tożsamości narodowej Polaków w czasach po Powstaniu Styczniowym, jak również wcześniejszych jak i późniejszych. Najlepiej świadczą o tym jego słowa: „Nie potrzebuję wyjaśniać, czym jest Częstochowa. Każdy Polak zna tę nazwę i wie, co temu miastu zawdzięcza”.
RS, NG
zdjęcie Wikipedia