“Kronika Piotrkowska” – cenne źródło informacji o Częstochowie i regionie w latach 1910-1914
Bardzo cennym źródłem informacji o Częstochowie i dawnym powiecie częstochowskim z ostatnich lat zaboru rosyjskiego jest tygodnik “Kronika Piotrkowska”. Ukazywała się w stolicy guberni, Piotrkowie, w latach 1910-1914. Częstochowa wówczas była siedzibą powiatu w guberni piotrkowskiej.
“Kronika Piotrkowska” była drukowana w Drukarni Estetycznej M. Dobrzańskiego w Piotrkowie. Redaktorem i wydawcą był ks. Stanisław Szablewski. Wprawdzie był to tygodnik poświęcony sprawom miejscowym, ale na ostatniej stronie pisma istniał dział zamiejscowy. Na łamach tego działu zamieszczano informacje z różnych stron guberni piotrkowskiej, w tym bardzo dużo korespondencji z Częstochowy i powiatu częstochowskiego. Pismo spełniało funkcje ogłoszeniowe i informacyjne. Niestety, w Częstochowie żadna z bibliotek nie posiada tego pisma. Nie ma go również w miejscowym archiwum. Historycy badający dzieje Częstochowy i powiatu tuż przed wybuchem I wojny światowej mogą korzystać z tego pisma w Bibliotece Uniwersyteckiej w Łodzi.
Informacje drukowane w dziale zamiejscowym miały głównie charakter informacyjny. Anonimowi korespondenci starali się być wszędzie tam, gdzie działy się najważniejsze dla miasta i powiatu wydarzenia. Wydarzeniom nadawano lokalną specyfikę i koloryt. Ciągle przy tym podkreślano rolę i znaczenie Częstochowy. Wskazywano jej odrębność. Powoływano się na unikalne znaczenie jasnogórskiego Sanktuarium. Funkcje i znaczenie Częstochowy w guberni piotrkowskiej, akcentowano poprzez podkreślenie roli Jasnej Góry jako duchowej stolicy Polski, będącej przecież pod zaborami. Pismo było rzecznikiem polskiej opinii i polskiej racji stanu, podejmując tematykę związaną z Sanktuarium jasnogórskim. Na łamach tego pisma bardzo dokładnie relacjonowano przebieg drugiej koronacji Cudownego Obrazu Matki Boskiej Jasnogórskiej diademami Ojca Świętego Piusa X. Uroczystość, która miała miejsce 22 maja 1910 roku zgromadziła na Jasnej Górze pół miliona osób z trzech zaborów. Koronacja stała się w dużym stopniu manifestacją patriotyczną na cześć papieża, Kościoła w Polsce i ojczyzny.
Kolejne numery Kroniki Piotrkowskiej z lat 1910-1914 informowały o licznych przybywających tu pielgrzymach, którzy dawali tutaj wyraz swemu patriotyzmowi. Uroczystości religijne przybierały charakter manifestacji patriotycznych. Pobyt na Jasnej Górze stanowił dla wielu okazję do odnowienia świadomości narodowej. W latach poprzedzających wybuch I wojny światowej nastąpił znaczny rozwój Częstochowy, głównie dzięki rozwijającemu się przemysłowi. Tuż przed samym wybuchem I wojny światowej Częstochowa liczyła prawie 90 tysięcy mieszkańców. Na łamach Kroniki Piotrkowskiej zamieszczano liczne korespondencje o istotnych wydarzeniach, które w tych latach miały tu miejsce. 1 września 1910 roku otwarto wystawę w Muzeum Przemysłu Ludowego przy Parku Jasnogórskim. Na wystawie obejrzeć można było warsztaty tkackie oraz je uruchomić. Opłata za zwiedzanie wynosiła 3 kopiejki, toteż zwiedzających było bardzo dużo. Znajdujemy też informacje o wystawie przeciwgruźliczej w Muzeum Higienicznym pod Jasną Górą. Zamieszczony opis jest bardzo dokładny. Wystawa zorganizowana była dzięki dr. S. Nowakowi. Komisarzem wystawy był Edmund Lipski z Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Są tu również informacje o wizytach duszpasterskich J.E. biskupa włocławskiego, S. K. Zdzitowieckiego. Częstochowa należała wówczas do diecezji włocławskiej. Pisano również o kursach wieczorowych dla terminatorów w Częstochowie, organizowanych przy kościele św. Rodziny przez ks. kanonika Mariana Fulmana.
Z powiatu częstochowskiego zamieszczano informacje o wystawach zwierząt w majątkach włościańskich, o nowinkach technicznych w uprawie i o działalności ochotniczych straży ogniowych.
Sporo uwagi poświęcono kółkom rolniczym. 26 sierpnia 1910 roku w Kłomnicach zorganizowano wystawę koni. W skład komisji sędziowskiej wchodził m.in. książę Stanisław Lubomirski i hrabia Karol Skarbek. Dla najlepszych koni włościańskich przyznawano nagrody. Zawartość pisma odzwierciedlała dynamikę zmian zachodzących w tym regionie. Podczęstochowskie wsie były gospodarczo i społecznie zaniedbane. Dlatego też Kronika z wielkim zadowoleniem witała wszystko to, co służyło rozwojowi gospodarczemu. Wraz z wybuchem I wojny światowej pismo przestało się ukazywać.
JERZY GÓRECKI