Przebywali w Częstochowie
Pseudonimy: Gustaw, Kozak, Soplica, działacz socjalistyczny i polityczny, płk WP, parlamentarzysta. Urodzony 2.11.1879 w Strutynce na Podolu w biednej rodzinie szlacheckiej, był jednym z czworga dzieci Bolesława Józefa i Florentyny z Przybylskich. Początki nauki pobierał w domu. W latach 1888 – 1894 uczył się w gimnazjum w Niemirowie, a następnie w Wyższej Szkole Handlowej w Warszawie, jednocześnie uczestniczył w zajęciach na “uniwersytecie latającym”. W 1898 włączył się do działalności oświatowej. Rok później podjął pracę w Banku Handlowym w Łodzi i rozpoczął działalność w organizacji spiskowej w PPS jako kolporter i organizator kół robotniczych. W 1902 poznał J. Piłsudskiego. Po wybraniu go do Centralnego Komitetu PPS miał pieczę nad Zagłębiem Dąbrowskim, gub. piotrkowską (bez Łodzi) i gub. kielecką. Aresztowany 23.03.1903 r. zbiegł z więzienia w Sieradzu. Po wybuchu wojny rosyjsko-japońskiej objął kontrolę lubelską organ PPS. Działał też w Kijowie, Winnicy i Połtawie. Ponownie aresztowany 10.09.1905 w Cytadeli wyszedł na wolność po amnestii. 9.06.1906 przypadkowy wybuch bomby pozbawił go lewego oka i spowodował częściową utratę słuchu. W szpitalu więziennym przeszedł osiem operacji. Po opuszczeniu szpitala wyjechał do Galicji. W Krakowie operowano Sławka jeszcze trzykrotnie. W 1908 wyjechał do Paryża, gdzie od K. Praussa otrzymał listę szpiegów i prowokatorów Ochrony działających na szkodę PPS. Uczestniczył w akcji pod Bezdanami 26.09.1908 w zatrzymaniu pociągu i zdobyciu 200 tys. rubli. Osobiście dysponował całą kwotą, jako osoba “o nieposzlakowanej uczciwości”. Pieniądze były przeznaczone na pomoc uwięzionym i wydatki organ. PPS. Prowadził szkolenie w Związku Strzeleckim. Po wybuchu I wojny światowej stał jako legionista na czele Biura Wywiadowczego przy Związku Strzeleckim. Aresztowany przez Niemców przebywał w Cytadeli, Modlinie i Szczypiornie. W niepodległej Polsce początkowo nie zajmował znaczących stanowisk. 22.04.1920 r. J. Piłsudski skierował Sławka (już w stopniu podpułkownika) do Kwatery Głównej atamana Semena Petlury. Odszedł z wojska do rezerwy 01.01.1924. Był trzykrotnie premierem w Rządzie Rzeczypospolitej (dwukrotnie w 1930 i 1935), marszałkiem Sejmu (1938), organizatorem i prezesem BBWR. Śmierć J. Piłsudskiego przeżył jako osobistą tragedię. Opinia publiczna obciążała Sławka za osadzenie opozycyjnych polityków w twierdzy brzeskiej, co było nieprawdziwe bowiem decyzję podjął J. Piłsudski. Prawdopodobnie negatywna kampania przeciw Sławkowi była przyczyną, iż 2.04.1939 r. o godz. 20.45 popełnił samobójstwo. Pozostawił list z zapisem: “Odebrałem sobie życie, proszę nikogo nie winić”. Zmarł w szpitalu Ujazdowskim 3.04.1939. Pochowany na wojskowym cmentarzu na Powązkach dn. 5.04.1939 r. Rodziny nie założył. A oto jedna z opinii: “Potrzeby miał minimalne, pieniędzy nie cenił, nie żądał dla siebie niczego”. Przyjaciele kupili Sławkowi za życia w Racławicach-Janowiczkach “zagrodę”, czyli dworek, dziś zwany willą Sławka. Posiadał najwyższe odznaczenia polskie i pięć zagranicznych.
Czterokrotny, udokumentowany pobyt W. Sławka w Częstochowie. Płk. Walery Sławek przybył do Częstochowy z ministrem oświaty Januszem Jędrzejewiczem na uroczystości związane z odsłonięciem w dzielnicy Zawodzie pomnika pierwszego w Rzeczypospolitej prezydenta Gabriela Narutowicza. W godzinach rannych 20 września 1931 odbyło się poświęcenie sztandarów Związku Byłych Legionistów, członków byłej Polskiej Organizacji Wojskowej. Po południu dokonano odsłonięcia wspomnianego wyżej pomnika. W okolicznościowym przemówieniu W. Sławek przypomniał swój pierwszy pobyt w Częstochowie przed trzydziestu laty, późną jesienią 1901 r., jako przestawiciel nielegalnie działającej Polskiej Partii Socjalistycznej. Wyminił nazwisko inż. Jerzego Iwanowskiego (późniejszego senatora), w mieszkaniu którego na Rakowie odbyło się spotkanie oraz inż. Władysława Hackiewicza. Następne pobyty w Częstochowie w sprawach organizacyjnych odbyły się w 1902 (w roku tym kierował organizacją PPS w naszym mieście) i 1903.
ROMAN WINIAREK