KRZYSZTOF KAMIL BACZYŃSKI (1921-1944)
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił Krzysztofa Kamila Baczyńskiego jednym z Patronów roku 2021.
Od dnia śmierci poległego w Powstaniu Warszawskim podharcmistrza Szarych Szeregów, Krzysztofa Kamila Baczyńskiego minęło siedemdziesiąt siedem lat. Kiedy dosięgła go kula liczył sobie dwadzieścia trzy i pół roku życia. Był najwybitniejszym przedstawicielem poetów pokolenia Kolumbów. Obecny jest wśród nas „nie tylko na Powązkach i na tablicach pamiątkowych. Pozostał
i żyć będzie póki my żyjemy, w samym sercu kultury polskiej, którą tak wzbogacił i umocnił darem najcenniejszym”- powiedział Jerzy Ficowski, prozaik, tłumacz, podczas uroczystości odsłonięcia tablicy Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, 4 sierpnia 1991 roku przy ul. Tadeusza Hołówki w Warszawie.
Twórczość Baczyńskiego przypada głównie na lata okupacji. Za jego debiut poetycki uważa się tomik „Wiersze wybrane” (1942), wydany pod pseudonimem „Jan Bugaj”. Dwa lata później, nakładem „Drogi”, ukazał się zbiór wierszy „Arkusz poetycki Nr 1”. Utwory Krzysztofa pojawiły się także w antologiach poezji: „Pieśń niepodległa” (1942), „Słowo prawdziwe” (1942). Mimo młodego wieku Baczyński był znany i ceniony w kręgach literackiego podziemia. Poznał wówczas Stanisława Ryszarda Dobrowolskiego, Jerzego Andrzejewskiego, Czesława Miłosza, Jarosława Iwaszkiewicza.
W dokonaniach literackich poety „ znajdują wyraz najważniejsze problemy i przeżycia owego nieludzkiego czasu, wojny, upodlenia i śmierci” – napisała Maria Żmigrodzka.
W swoich utworach nawiązywał także do tradycji romantycznych. Przewodnikami stali się Juliusz Słowacki i Cyprian Kamil Norwid. W latach 1943 – 1944 poezja jego oparta została na tematyce patriotycznej i żołnierskiej.
Wiele pięknych i subtelnych wierszy Krzysztof Kamil poświęcił swojej żonie Barbarze. Są one przykładem wyjątkowej i głębokiej miłości:
„ Twych kroków korowody
w urojonych alejach
twe odbicie u wody
jak w pragnieniach, w nadziejach.
Twoje usta u źródeł,
to syte, to znów głodne,
i twój śmiech, i płakanie
nie odpłynie, zostanie.
Uniosę je, przeniosę
jak ramionami – głosem,
w czas daleki, wysoko
w obcowanie obłokom.”
Fragm. wiersza „Miłość” (1942)
W rękopisach zachowała się szczęśliwie bogata spuścizna autora „Modlitwy do Bogarodzicy”. Baczyński pozostawił po sobie kilkaset wierszy, kilkanaście obszernych poematów, opowiadań, fragmentów prozaicznych, ponadto wierszowany dramat.
Krzysztof Kamil Baczyński urodził się 22 stycznia 1921 roku w Warszawie. Był jedynym synem Stanisława Baczyńskiego, żołnierza pierwszej wojny światowej, działacza plebiscytowego na Śląsku Cieszyńskim oraz Stefanii z Zieleńczyków, nauczycielki, autorki książek dla młodzieży i podręczników szkolnych. Więź z matką pozostała do końca jedną z najważniejszych i bliskich relacji w życiu Krzysztofa. To Ona pierwsza poznała się na jego nieprzeciętnym talencie i niezwykłych zdolnościach literackich.
Pisanie wierszy Baczyński rozpoczął już jako uczeń Państwowego Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie, gdzie w maju 1939 roku zdał maturę. Uczęszczał do jednej klasy z Maciejem Aleksym Dawidowskim, Janem Bytnarem, Tadeuszem Zawadzkim, czyli „Alkiem”, „Rudym”, „Zośką”.
Wykazywał również duże umiejętności plastyczne i planował studia w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Wojna przekreśliła na zawsze te zamierzenia.
W czasie okupacji niemieckiej mieszkał przy ul. Hołówki 3 i zajmował się pracą dorywczą: malował szyldy, szklił okna, także udzielał się społecznie w Polskim Czerwonym Krzyżu.
W grudniu 1941 roku poznał Barbarę Drapczyńską, córkę warszawskich drukarzy, którą poślubił pół roku później (3 czerwca 1942). Uroczystość odbyła się w kościele Św. Trójcy na Solcu
w Warszawie. Małżeństwo Barbary i Krzysztofa okazało się udane i szczęśliwe. Niestety trwało tylko dwa lata.
Od jesieni 1942 roku Krzysztof studiował polonistykę na tajnych kompletach Uniwersytetu Warszawskiego. Rok później wstąpił w szeregi Armii Krajowej (batalion „Zośka”) i ukończył Konspiracyjną Szkołę Podchorążych Rezerwy (krypt. „Agricola”). Uczestniczył m.in. w szkoleniu terenowym w „bazie leśnej” w Puszczy Białej pod Wyszkowem. W jego mieszkaniu odbywały się również zebrania konspiracyjne.
Wybuch Powstania Warszawskiego zaskoczył Baczyńskiego przy ul. Focha, podczas wykonywania zadań aprowizacyjnych. Zginął 4 sierpnia 1944 roku na powstańczym posterunku
w Pałacu Blanka. W Powstaniu zginęła także żona poety.
Krzysztof i Barbara Baczyńscy spoczywają wspólnie na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
W 2018 roku, na mocy postanowienia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy
„za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, za osiągnięcia w działalności na rzecz rozwoju kultury polskiej”, Krzysztof Kamil Baczyński został odznaczony pośmiertnie Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
Barbara Szymańska
Źródła:
- Baczyński K.K.: Utwory wybrane. Kraków 1973
- Budzyński W.: Dom Baczyńskiego. Warszawa 2000
- Żmigrodzka M.: Jak uczyć się Polski. Wrocław 2004
Fot. 1 Krzysztof Kamil Baczyński. https://pl.wikipedia.org
Fot. 2 Ulica Krzysztofa Kamila Baczyńskiego w Częstochowie. Dzielnica Północ. fot. BS
