– Pani doktor, jak rozpoznać grypę i w jaki sposób przebiega ta choroba?
– Grypa to choroba dróg oddechowych wywołana przez swoisty wirus. Początkowe objawy nie są charakterystyczne dla tej choroby. Podobne mogą być wywołane przez wiele czynników etiologicznych, w tym 90 procent przez inne wirusy, mykoplazmy. Po okresie wylęgania (18-36 godzin), choroba rozpoczyna się nagle dreszczami, uczuciem rozbicia, silnym bólem głowy, bólami mięśniowo-stawowymi, bólami gałek ocznych. Przy schorzeniu bardzo szybko wzrasta gorączka, zwykle do 39 stopni i wyżej. Objawy te uniemożliwiają choremu zwykły tryb życia. Chorzy skarżą się na ból gardła, tchawicy, suchy męczący kaszel. Charakterystyczna jest łatwa potliwość. Objawy nieżytu nosa nie występują zawsze, lecz jeśli już się pojawią, to po upływie 1-3 dni, często z krwawieniami z nosa. W przebiegu choroby mogą wystąpić objawy drugoplanowe, takie jak: utrata łaknienia, nudności, pobolewania w jamie brzusznej, bardzo rzadko wymioty lub biegunka. Są one objawem ogólnego odczynu nastroju na zakażenie wirusem.
Gorączka utrzymuje się 2-3 dni, czasem do tygodnia. Bóle głowy i kostno-stawowe ustępują zazwyczaj razem z gorączką, a osłabienie utrzymuje się do 10-14 dni od początku choroby.
Rozmowa z Beatą Ostaszewską, lekarzem chorób wewnętrznych, specjalistą medycyny ogólnej
– Pani doktor, jak rozpoznać grypę i w jaki sposób przebiega ta choroba?
– Grypa to choroba dróg oddechowych wywołana przez swoisty wirus. Początkowe objawy nie są charakterystyczne dla tej choroby. Podobne mogą być wywołane przez wiele czynników etiologicznych, w tym 90 procent przez inne wirusy, mykoplazmy. Po okresie wylęgania (18-36 godzin), choroba rozpoczyna się nagle dreszczami, uczuciem rozbicia, silnym bólem głowy, bólami mięśniowo-stawowymi, bólami gałek ocznych. Przy schorzeniu bardzo szybko wzrasta gorączka, zwykle do 39 stopni i wyżej. Objawy te uniemożliwiają choremu zwykły tryb życia. Chorzy skarżą się na ból gardła, tchawicy, suchy męczący kaszel. Charakterystyczna jest łatwa potliwość. Objawy nieżytu nosa nie występują zawsze, lecz jeśli już się pojawią, to po upływie 1-3 dni, często z krwawieniami z nosa. W przebiegu choroby mogą wystąpić objawy drugoplanowe, takie jak: utrata łaknienia, nudności, pobolewania w jamie brzusznej, bardzo rzadko wymioty lub biegunka. Są one objawem ogólnego odczynu nastroju na zakażenie wirusem.
Gorączka utrzymuje się 2-3 dni, czasem do tygodnia. Bóle głowy i kostno-stawowe ustępują zazwyczaj razem z gorączką, a osłabienie utrzymuje się do 10-14 dni od początku choroby.
– Jakie zagrożenia niesie za sobą nie leczona grypa?
– Powikłania grypy mają miejsce najczęściej w pierwszym i drugim tygodniu choroby u 1-5 procent chorych. Dotyczą zwłaszcza osób w wieku podeszłym, czy też chorych z istniejącą wcześniej patologią układu oddechowego lub krążenia. Najczęstszym powikłaniem jest zapalenie płuc, wirusowe czy też bakteryjne z nadkażenia wtórnego, z tendencją do powstania niebezpiecznych ropni płuc. Nieco rzadziej spotyka się powikłania ze strony układu krążenia, ze spadkiem ciśnienia tętniczego krwi, obecnością zaburzeń rytmu serca oraz zapaleniem mięśnia sercowego. Niekiedy dochodzi do zapalenia mózgu, ze współistnieniem zapalenia opon mózgowo rdzeniowych. Cechuje się ono zaburzeniami świadomości, uporczywymi bólami głowy i pobudzeniem psychoruchowym. Z innych powikłań neurologicznych możemy spotkać zapalenie rdzenia i nerwów obwodowych, czy zespół Guillain-Barre. Zaostrzeniu w przebiegu grypy ulec mogą choroby istniejące wcześniej, takie jak cukrzyca, choroby układu oddechowego i krążenia.
– W jaki sposób leczyć grypę?
– Jak dotąd brak jest leczenia przyczynowego. W ostrym okresie zalecane jest leżenie w łóżku. Leczenie lekami przeciwwirusowymi może mieć znaczenie przy niektórych typach wirusa. Z leków objawowych stosujemy salicylany, kodeinę, leki przeciwalergiczne. Uzasadnione jest stosowanie witaminy C i rutyny. Nie ma przeciwwskazań do stosowania domowych środków, jak napar z kwiatu lipowego, czy soku z malin. Ważne, aby mieć świadomość, że na przebieg grypy nie powikłanej antybiotyki nie wywierają żadnego wpływu, nie chronią także przed wystąpieniem powikłań płucnych. Jedynym wskazaniem do ich włączenia jest wystąpienie powikłań bakteryjnych, głównie w układzie oddechowym. W razie wystąpienia powikłań pogrypowych, w przypadkach o niekorzystnym rokowaniu niezbędna może okazać się hospitalizacja.
– Kiedy istnieje największe niebezpieczeństwo zachorowania na tę chorobę?
– Szczyt zachorowań przypada zazwyczaj na październik, listopad. Źródłem zakażenia jest chory. Wirus szerzy się drogą kropelkową – stężenie wirusa w wydzielinie śluzowej podczas kaszlu, kichania jest bardzo duże. Okres wylęgania trwa od kilkunastu godzin do 2-3 dni i powoduje rozprzestrzenianie się wirusa.
– Kto jest najbardziej narażony i w jaki sposób zapobiegać chorobie?
– Grupy najbardziej narażone to służby porządkowe, komunikacja, nauczyciele, dzieci, personel medyczny, jak również osoby w podeszłym wieku z przewlekłymi chorobami układu krążenia i oddychania, chorzy na cukrzycę, osoby z upośledzoną odpornością.
Dobrym sposobem żeby zabezpieczyć się przed chorobą jest zastosowanie szczepień ochronnych. Wraz z postępem wiedzy o aktualnych zachorowaniach doskonali się skład szczepionki, którym zabijane są wirusy lub ich fragmenty. Szczepienie powinno przypadać na okres poprzedzający masowe zachorowania, czyli jak powiedziałam, miesiące październik, listopad. Ze szczepień ochronnych największe korzyści mogą osiągnąć osoby po 65-roku życia, ze spadkiem odporności. Szczepienie zabezpiecza przed zachorowaniem na rok, a przeprowadzone odpowiednio wcześnie pozwoli uniknąć schorzenia lub przynajmniej złagodzi jego przebieg i zabezpieczy przed powikłaniami. Należy pamiętać, że niewielka infekcja przeziębienia nie jest przeciwwskaźnikiem do szczepienia, jest nim jedynie ostra infekcja układu oddechowego przebiegająca z gorączką 38 stopni. Należy odczekać cztery tygodnie i dopiero można zaszczepić się.
Duże znaczenie zapobiegawcze ma unikanie skupisk ludzkich w okresie epidemii oraz podstawowe wskazania higieniczne, jak zasłanianie ust i nosa podczas kaszlu i kichania, używanie masek z gazy w szpitalach, żłobkach, mycie rąk.
– Czy do poradni zgłaszają się już pacjenci, którzy z powodu zmiany temperatury odczuwają objawy grypy?
-Tak, ale obecnie są to jedynie przeziębienia: katar czy ból gardła. Objawy te wynikają z różnicy temperatur otoczenia, a ich przyczyną są głównie zakażenia bakteryjne. Typowych przypadków grypy jak dotąd nie zanotowaliśmy.
MAŁGORZATA KRASOŃ