Walka z zaćmą, czyli jedną z najczęściej występujących i operowanych chorób oczu na świecie toczy się dziś bardzo zacięcie. Przyczyn jej występowania jest wiele, podobnie jak grup osób, które mogą być chorobą zagrożone. Wśród tych, którzy najczęściej doświadczają zaćmy znajdują się jednak osoby starsze, po 50 roku życia, u których naturalne procesy starzenia się organizmu mogą przyspieszać rozwój choroby i prowadzić do stadium choroby wymagającego natychmiastowej interwencji chirurgicznej.
W samej Polsce na zaćmę może cierpieć dziś nawet milion osób, przy czym wielu z nich nie jest do końca świadomych istnienia choroby – jej powolny rozwój może trwać nawet kilka lat, bez większych objawów. Kiedy więc warto rozważyć wizytę u okulisty? Jakie są główne czynniki powodujące zaćmę?
Podstawowe przyczyny pojawiania się zaćmy
Jednym z głównych czynników powodujących powstawanie zaćmy jest naturalny cykl starzenia się organizmu. Słabnąca elastyczność komórek ciała dotyka także narządu wzroku, gdzie jednym z najważniejszych elementów odpowiedzialnych za ostrość widzenia jest soczewka. To ona, dzięki swoim zdolnościom refrakcyjnym, pozwala na skupienie światła w jednym miejscu i właściwe odbicie obrazu na siatkówce. Niestety, w przypadku osób starszych bardzo często dochodzi do sytuacji, w których soczewka słabnie, a na drodze światła do siatkówki oka zaczynają pojawiać się przeszkody w postaci zmętnienia fragmentów soczewki. Zauważalne jako widzenie przez mgłę, gorsze widzenie w nocy czy bardzo szybko postępującą utratę ostrości wzroku zmętnienia wymagają leczenia operacyjnego, gdyż nie ma dziś farmakologicznej możliwości zatrzymania i odwrócenia zmian powodowanych przez zaćmę.
Starzenie się organizmu to jednak nie jedyny czynnik, który może wpłynąć na mętnienie soczewki oka. Wiadomo bowiem, że nie pojawia się ona jedynie u osób w określonym wieku, ale często także u noworodków, dzieci i właściwie na każdym etapie życia. Co może być w takim razie przyczyną jej powstawania? Przyczyny zaćmy określa się często jako zaburzenia metaboliczne w obrębie oka, dlatego też w wielu przypadkach to właśnie choroby o podłożu metabolicznym lub chromosomalnym objawiają się w postaci zmętnienia soczewki. W przypadku zaćmy wrodzonej, czyli tej pojawiającej się u noworodków lub małych dzieci, czynnikiem wywołującym chorobę mogą być wszelkiego rodzaju nieprawidłowości w rozwoju oka w pierwszych miesiącach życia płodowego, choroby matki w początkowych miesiącach ciąży (takie jak np. różyczka, żółtaczka zakaźna i grypa), a także różne uwarunkowania genetyczne.
Istnieje jeszcze trzeci wariant choroby – zaćma wikłająca. Ta może pojawić się na dowolnym etapie życia i zwykle związana jest z różnego rodzaju chorobami i dolegliwościami oczu, które mogą prowadzić do zaburzeń w obrębie soczewki. Stany zapalne, urazy oka, odwarstwienie siatkówki oraz jaskra to najczęstsze czynniki powodujące pojawienie się zaćmy. Obok nich można postawić także niektóre choroby ogólne, takie jak cukrzyca, które powodują ogromne zaburzenia metaboliczne białek w organizmie i mogą prowadzić do pojawienia się zaćmy.
Leczenie zaćmy w Polsce i za granicą
Najskuteczniejszym obecnie sposobem na pozbycie się zaćmy, niezależnie od czynników jakie wpłynęły na jej pojawienie się, jest operacyjne usunięcie zmętniałej soczewki i zastąpienie jej sztuczną soczewką wewnątrzgałkową. Metoda fakoemulsyfikacji, stosowana obecnie właściwie w każdym zakątku świata pozwala na wykonanie takiego zabiegu w sposób bezpieczny, nie wiążący się z ogromną ilością powikłań i umożliwiający pacjentowi opuszczenie szpitala jeszcze tego samego dnia. W Polsce leczenie zaćmy jest zabiegiem refundowanym przez Narodowy Fundusz Zdrowia, choć pacjenci mają dość dużo zastrzeżeń do tego rozwiązania przede wszystkim ze względu na niezwykle długie kolejki (w niektórych placówkach wynoszące nawet 4 lata) i brak możliwości wyboru (nawet za dopłatą) lepszego wariantu soczewki leczącego nie tylko zaćmę, ale i inne wady wzroku. Rozwiązaniem alternatywnym jest oczywiście leczenie prywatne, choć to oczywiście wiąże się z większymi nakładami finansowymi ze strony pacjenta, lub też leczenie za granicą w ramach obowiązującej w Unii Europejskiej dyrektywy transgranicznej. Na tej zasadzie polskich pacjentów przyjmuje choćby mieszcząca się w czeskiej Ostravie OneDayClinic. Jej prezes, Waldemar Garwol uważa, że zabiegi usunięcia zaćmy powinny być przeprowadzane jak najszybciej, by możliwe było uniknięcie problemów związanych z postępowaniem choroby. Co więcej, w jego opinii pacjenci powinni mieć swobodny dostęp do całego szeregu rozwiązań dostępnych dziś na rynku medycznym, w tym także różnorodnych soczewek pozwalających na pełne, sprawne widzenie po operacji, nie wymagające dodatkowego korzystania z okularów korekcyjnych. Te ostatnie są niezbędne w przypadku standardowych soczewek sferycznych jednoogniskowych oferowanych przez NFZ. W OneDayClinic, za dopłatą różnicy w cenie pomiędzy zabiegiem standardowym, a lepszą soczewką, pacjent odzyskuje pełną sprawność wzroku bez konieczności czekania w długich kolejkach. Podstawowy zabieg, na mocy dyrektywy, refunduje NFZ. Szybkie leczenie zaćmy, bez względu na przyczynę jej powstania, jest możliwe.
r