Kiedyś zwrot butelek był powszechnie stosowany, wręcz obowiązkowy. I było to normalne. Potem, po transformacji gospodarczej, staliśmy się tak bogaci i ponoć ekologiczni, że butelki zaczęły lądować w koszach, bo nikt nie chciał ich przyjmować z powrotem. Teraz od października na półkach sklepowych zagoszczą napoje w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym.
Ich znakiem rozpoznawczym będzie specjalny symbol kaucji i kwota: 50 groszy dla butelek PET o pojemności do 3 litrów i puszek aluminiowym o pojemności do 1 litra oraz złotówka (1,00 zł) dla butelek szklanych wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 l. Kaucję zapłacimy przy kasie, ale kluczowe pytanie jest gdzie ją odzyskamy? Tego dowiemy się na platformie edukacyjnej Zwrotomat.pl.
Co robić z butelkami?
Wszystkie punkty, które prowadzą sprzedaż napojów objętych systemem kaucyjnym będą pobierały kaucję. Natomiast, nie wszystkie muszą być tzw. punktami zbiórki opakowań. „Najprościej mówiąc, punkt zbiórki opakowań to miejsce, w którym można zwrócić opakowanie lub odpad opakowaniowy i otrzymać zwrot kaucji. Ustawa dzieli te podmioty na obowiązkowe, czyli sklepy o powierzchni sprzedaży powyżej 200 metrów kwadratowych i dobrowolne, czyli takie, które przystąpią do systemu. I tutaj na pewno będziemy, my konsumenci, potrzebować kilku miesięcy, żeby takie punkty w naszej okolicy znaleźć. Pomocnym narzędziem jest mapa punktów zbiórki na platformie edukacyjnej Zwrotomat.pl, gdzie można wyszukać taki punkt zbiórki najbliżej swojej lokalizacji oraz sprawdzić jaki typ opakowań jest przyjmowany. Z drugiej strony zachęcam, by zgłaszać takie punkty zbiórki, jeśli jeszcze nie ma ich na mapie.” – mówi Kinga Rodkiewicz z Fundacji Odzyskaj Środowisko.
Nie zgniataj
System kaucyjny wymusi także zmianę nawyków konsumenckich. Opróżnione opakowania: butelki plastikowe i puszki nie mogą być zgniecione. Do odzyskania kaucji nie jest potrzebny paragon. „Warto podkreślić, że zbiórka opakowań to nie tylko automaty, ale także zbiórka ręczna, kiedy oddajemy opakowania sprzedawcy. To on sprawdzi czy opakowanie jest oznakowane znakiem kaucji, sczyta kod i wypłaci nam kaucję” – dodaje Rodkiewicz. Przy zwrocie opakowań w automatach, maszyna najczęściej wyda bon kaucyjny, który po okazaniu w sklepie pozwoli odzyskać zapłaconą kaucję za zwracane opakowanie. Następnie, opakowania trafią do tzw. centrów liczenia, a stamtąd do recyklerów.
Po co nam system kaucyjny?
System kaucyjny to rozwiązanie, które ma ograniczyć ilość odpadów, zwiększyć poziom recyklingu i poprawić czystość przestrzeni publicznej. Jak pokazują przykłady Niemiec czy Szwecji, kaucja to czystsze lasy, jeziora i rzeki.
W Niemczech butelka szklana jest zawracana do obiegu średnio 45 razy, a w Finlandii jest napełniana średnio 33 razy, zanim trafi do recyklingu. Istotnym elementem systemu kaucyjnego są także poziomy zbiórki określone prawnie przez Unię Europejską. „Z systemów kaucyjnych korzysta już 180 milionów Europejczyków. W Niemczech przy zbieraniu opakowań w systemie kaucyjnym uzyskuje się poziom 97% zbiórki, a w Norwegii 95% dla butelek PET. Na Litwie poziom zwrotu opakowań wyniósł 90% po dwóch latach działania systemu. Obecnie, w Polsce nie więcej niż 40 proc. opakowań po napojach trafia do selektywnej zbiórki i późniejszego zagospodarowania. Skuteczny system kaucyjny pozwoli nam spełnić wymogi prawne, ale także zadbać o środowisko naturalne” – podsumowuje Krzysztof Kieszkowski z Fundacji Odzyskaj Środowisko.
Platforma edukacyjna Zwrotomat.pl została stworzona przez Fundację Odzyskaj Środowisko, a jej inauguracja odbyła się 10 września w Kielcach.