Częstochowa 13.09.2024
List Otwarty
w sprawie konsultacji społecznych
dla Placu Biegańskiego
Ostatnie dni lata w Częstochowie. Temperatury ponad trzydzieści stopni, a w ogólnopolskiej telewizji najnowszy ranking sytuuje miasto Częstochowa w gronie miast z najgorszą jakością powietrza. W całym kraju alarmująco niski, rekordowo niski stan rzek. Od wczoraj nagłe załamanie pogody. Ostrzeżenia przed powodziami.
Nie dziwi więc, że w Częstochowie mieszkańcy i mieszkanki już od dawna proszą o „odbetonowanie” głównego placu miasta. Posadzenie dużych drzew.
W tym czasie Prezydent Częstochowy forsuje swój pomysł drzew… „metalowych”. Ma być „odważnie i nowocześnie”. Pomysł wyśmiany w mediach społecznościowych przez komentujących z całej Polski. Pomysł z którego, co zastanawiające, nie wycofano się, a tylko w ramach „uwzględnienia uwag” przygotowano łaskawie jego „drugą wersję” z „tradycyjnymi” drzewami. Po licznych głosach przypominających o potrzebie konsultacji społecznych, w połowie sierpnia pojawiło się zarządzenie w sprawie przeprowadzenia konsultacji społecznych koncepcji zagospodarowania Placu Biegańskiego w Częstochowie. Rozpoczęły się długo oczekiwane konsultacje w trybie Uchwały Rady Miasta. Odżyła nadzieja, że będzie normalnie, że jako mieszkańcy i mieszkanki (w tym również przedstawiciele władz, urzędnicy, społecznicy) wspólnie będziemy szukać najlepszego rozwiązania.
Nie doczekaliśmy się zaproszenia na spotkanie.
Pokazano nam obrazki, przygotowano internetową ankietę, dołączono historię „konsultacji” pomimo, że w odpowiedzi na pismo SARP Częstochowa, prezydent miasta oficjalnie przyznał, że podjęte do tej pory działania były jedynie „zbieraniem opinii”. Pomimo, że wielokrotnie przypominałem głos specjalistów:
“Idea konsultacji społecznych nie polega na zatwierdzaniu czy odrzucaniu przedstawionych przez władze gotowych projektów. Konsultacje wymagają podjęcia wysiłku, by odkryć perspektywy i potrzeby poszczególnych obywateli, ich grup, całych środowisk czy instytucji obywatelskich. Następnym krokiem jest wspólne zastanowienie się, w jaki sposób te odmienne potrzeby można realizować w ramach wspólnoty. Tak pojmowane konsultacje tworzą sprzyjające warunki do wymiany poglądów i w realny sposób włączają członków społeczności w proces decyzyjny.”
Niestety przygotowana przez urząd miasta internetowa ankieta (sprawdzone przez różne osoby, na różnych urządzeniach, w różnym czasie) nie spełnia podstawowych standardów jakie zapewniało do tej pory miasto w konsultacjach społecznych. Przede wszystkim brak jest weryfikacji czy wypełniający ankietę jest mieszkańcem miasta (standard w głosowaniach Budżetu Obywatelskiego). Złamane zostały zapisy prawa miejscowego (zgodnie §1.5. Zarządzenia Nr 129.2024 Prezydenta Miasta Częstochowy z dnia 14 sierpnia 2024 r. w sprawie przeprowadzenia konsultacji społecznych koncepcji zagospodarowania Placu Biegańskiego w Częstochowie: “W konsultacjach społecznych mogą wypowiadać się mieszkańcy miasta Częstochowy”.)
Co gorsza brak jest podstawowych zabezpieczeń: ankietę po wysłaniu i odświeżeniu strony można wypełniać wielokrotnie wybierając tą samą lub inne opcje. Tym samym stworzono pole do nadużyć. Jest to swoiste wypaczenie idei konsultacji, które może skutkować w przyszłości utratą społecznego zaufania.
Ankieta jest możliwa do wypełnienia tylko przez internet, a więc część mieszkańców i mieszkanek została wykluczona. Ponadto zapowiadany wybór pomiędzy dwoma wariantami rozszerzono o dodatkowe opcje tylko dla przeciwników pomysłu „metalowych drzew” licząc prawdopodobnie na rozłożenie się ich głosów, a jasne zasady i sposób w jaki będą analizowane wyniki ankiety nie zostały podane.
To nie koniec problemów. W ogólnopolskiej prasie fachowej pojawiły się informacje, że wersja z prawdziwym drzewami to rozwiązanie mające polegać na posadzeniu drzew w szerokich donicach/nieckach powyżej istniejącej nawierzchni placu czyli rozwiązanie połowiczne, czyli nie takie o które zabiegają mieszkańcy. Do tego obie wersje przedstawione do wyboru różnią są jedynie rodzajem drzew. Pozostałe elementy zagospodarowania, a jest ich niemało, nie podlegają dyskusji. Wiele jest jeszcze niejasności i wątpliwości, które mogłyby zostać rozwiane lub naprawione gdyby tylko zorganizowano otwarte dla wszystkich zainteresowanych spotkanie.
Dziś jedyną możliwością naprawy jest jak najszybsze zakończenie tej “ankiety” oraz zorganizowanie w ramach trwających konsultacji społecznych dyskusji otwartej dla mieszkańców i mieszkanek by móc wspólnie przygotować nową ankietę, która zapewni transparentność procesu, oparta będzie na jasnych zasadach oraz da wszystkim równe szanse, by móc rozpocząć konsultacje społeczne z poszanowaniem zapisów Uchwały Rady Miasta Częstochowy z 2010 roku.
Liczę na podjęcie przez Miasto Częstochowa odpowiednich kroków, życząc nam wszystkim mądrych decyzji dla lepszej przyszłości nowych pokoleń częstochowian i częstochowianek.
Hubert Wąsek
architekt, mieszkaniec Częstochowy
prezes częstochowskiego Oddziału Stowarzyszenia Architektów Polskich
w latach 2015-2023