LEON JAN WYCZÓŁKOWSKI
(1852-1936)
Jest coś takiego jak malarska prawda rzeczy
Paul Cèzanne
Leon Wyczółkowski był wybitnym malarzem, grafikiem, rysownikiem okresu Młodej Polski. Dał się poznać również jako znakomity pedagog. Jego sztuka nie była celem, lecz środkiem porozumienia z ludźmi. Twórczość Wyczółkowskiego cechowała wszechstronność, tworzył w różnych technikach: oleju, akwareli, tuszu, pastelu, ołówku. Zajmował się tematyką historyczno-rodzajową, malował portrety, pejzaże, zabytki architektoniczne, martwe natury, kwiaty.
„(…) Najważniejszym elementem mającym wpływ na ponadczasowość jego prac było światło, które wyzwoliło w artyście kolorystyczną wrażliwość”.
Urodził się 12 kwietnia 1852 roku w Hucie Miastkowskiej koło Garwolina. Był synem Mateusza, pochodzącego z drobnej szlachty, kupca szkła i Antoniny z Falińskich.
Naukę rozpoczął w szkole ludowej w Kamionce pod Lubartowem. Do gimnazjum początkowo uczęszczał w Siedlcach, a potem w Warszawie. W wieku siedemnastu lat podjął edukację artystyczną
w warszawskiej Szkole Rysunkowej u Antoniego Kamieńskiego, Rafała Hadziewicza i Wojciecha Gersona. W 1875 roku wyjechał do Monachium, aby w akademii malarstwa zgłębiać wiedzę
i zdobywać potrzebne doświadczenia. Przez całe swoje życie, Wyczółkowski wiele podróżował. Zwiedzał muzea i wystawy sztuki we Francji, Hiszpanii, Holandii, Szkocji, Anglii, Irlandii.
Trwający z przerwami ponad dziesięcioletni pobyt na Ukrainie (1883-1894), okazał się ważny
i zaowocował licznymi scenami z codziennego życia ludności wiejskiej. Powstały tam słynne jego dzieła, jak: „Rybacy”, „Chłopi”, „Orka”, „Kopanie buraków”.
W 1895 roku powołano go na stanowisko profesora malarstwa w Szkole Sztuk Pięknych
w Krakowie. W końcu lat 90. XIX wieku, zajmował się głównie grafiką odznaczającą się wielką skalą rozwiązań formalnych, o czym świadczą prace zebrane w teki m.in.: „Tatry”, „Teka huculska”, „Teka ukraińska”, „Stara Warszawa”, „Wrażenia z Białowieży”, „Teka litewska”.
Od 1922 roku związał się z Wielkopolską i Pomorzem. Przekazał wówczas Muzeum Wielkopolskiemu w Poznaniu kolekcję swoich płócien oraz dzieła sztuki wschodniej, jak: dywany, kilimy, wazony, misy, zabytkowe meble. Za ten dar od władz miejskich otrzymał dworek otoczony pięknym parkiem w Gościeradzu pod Bydgoszczą. W dworku urządził pracownię, spędzał tam letnie miesiące i każdą wolną chwilę. Zachwycony urokami tego miejsca namalował obrazy starych
i dorodnych drzew: dębów, świerków, sosen.
Pod koniec życia profesor Wyczółkowski prowadził katedrę grafiki w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Był artystą i pedagogiem szanowanym i docenianym. Ogrom talentu przejawiał się w bogatym repertuarze przedstawianych tematów. Odnotujmy kilka najbardziej znanych i uznanych prac artysty: „Głowa Chrystusa”, „Welon”, „W pracowni malarza”, „Gra w krokieta”, „Japonka”, „Portret Ireny Solskiej”, „Mnich nad Morskim Okiem”, „Chrystus na krzyżu”, „Wiosna”.
Kazimierz Szulisławski, bliski przyjaciel malarza wyznał: „W każdym obrazie jest miłość, serdeczne przywiązanie tego człowieka do przyrody”.
Leon Wyczółkowski zmarł 27 grudnia 1936 roku w wieku 84 lat. Zgodnie z jego ostatnią wolą spoczął w pobliżu ukochanego Gościeradza – na cmentarzu parafialnym we Wtelnie.
Artysta na mapie swoich podróży zaznaczył także pobyt w Częstochowie w czerwcu 1923 roku. Pod wpływem wrażeń z tej wizyty powstały grafiki, które dzisiaj możemy oglądać w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie. Są to: „Wieża na Jasnej Górze” oraz „Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej”.
Barbara Szymańska
Fot. 1. Leon Wyczółkowski,
https://pl.wikipedia.org
Fot. 2. Ulica Leona Wyczółkowskiego. Dzielnica Stradom. Archiwum prywatne.
Fot. 3. L. Wyczółkowski – „Wieża na Jasnej Górze” ok. 1925.
http://cyfrowe.mnw.art.pl