„… praca jest na to,
by się zmartwychwstało”
Cyprian Kamil Norwid
Maria Żmigrodzka przyszła na świat 13 grudnia 1931 roku w Częstochowie. Pochodziła ze znanej rodziny nauczycielskiej. Wychowała się w domu, gdzie bliskie były idee patriotyzmu, miłości Ojczyzny. Matka – Helena Sołdrowska uczyła w szkołach powszechnych. Była współzałożycielką pierwszych drużyn harcerskich w naszym mieście. Ponadto zajmowała się domem i sprawowała opiekę nad sześciorgiem dzieci. Ojciec – Jan Sołdrowski wykładał język polski w prywatnej szkole średniej Wincentego Szudejki, przekształconej wkrótce w II Męskie Gimnazjum Państwowe im. Romualda Traugutta. Prowadził tam również bibliotekę. Lata okupacji przeżył w Częstochowie, aktywnie prowadząc zajęcia na tajnych kompletach. Pani Maria swojego ojca wspominała jako wyjątkowego, wspaniałego człowieka o gołębim sercu. „Całym życiem dawał nam przykład uczciwego i odpowiedzialnego postępowania, umiłowania wiary (…). Dużo pracował, aby utrzymać liczną rodzinę i zapewnić każdemu z nas wyższe wykształcenie. Zgromadził dużą bibliotekę, a w niej wartościowe książki z różnych dziedzin”. Wpływy rodziców oraz atmosfera domu rodzinnego stanowiły później o Jej charakterze, postawie i odpowiedzialności. „Jeżeli dzieciństwo było bogate i silne, to przez całe życie ma się z czego czerpać” – pisał poeta.
Fot. 2 Pierwszy zorganizowany zastęp „WIERCHY”, Częstochowa 1946 (druga od prawej Maria Sołdrowska, w przyszłości Żmigrodzka)
Ukończyła katolickie Gimnazjum i Liceum „Nauka i Praca” w Częstochowie. W latach szkolnych należała do Związku Harcerstwa Polskiego. Śpiewała także w chórze prowadzonym przy hufcu przez prof. Wacława Przytulskiego. Po zdaniu matury rozpoczęła studia polonistyczne w krakowskiej Wyższej Szkole Pedagogicznej. W 1958 roku uzyskała tytuł magistra filologii polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wiedzę zdobywała pod kierunkiem wybitnych profesorów: Juliusza Kleinera, Tadeusza Milewskiego, Zenona Klemensiewicza, Kazimierza Wyki, Stanisława Jodłowskiego.
W 1960 roku Maria Żmigrodzka otrzymała etat nauczycielki języka polskiego w Technicznych Zakładach Naukowych w Częstochowie. W szkole tej pracowała ponad trzydzieści lat. Dzieliła się z młodzieżą swoją wiedzą, doświadczeniem, kształtując jej umysły. Przez cały czas poszukiwała nowych i ciekawych rozwiązań oraz ujęć dydaktycznych. „Od podstaw urządzałam gabinet polonistyczny, zaopatrywałam go w nowoczesne wówczas środki audiowizualne, bogaty księgozbiór” – wspominała w rozmowie.
Obok pracy zawodowej Profesor Żmigrodzka zajmowała się także publicystyką. Była autorką wielu książek i licznych artykułów na tematy historyczne, literackie, harcerskie, religijne, patriotyczne. Współpracowała z pismami katolickimi i niezależnymi, jak: „Niedziela” (ponad dwieście siedemdziesiąt artykułów), „List do Pani” (sto kilkadziesiąt artykułów), „Myśl Polska”, „Gazeta Solidarna”.
Na emeryturę odeszła w 1991 roku, przeznaczając dalsze lata życia na pracę literacką. Pracowała niestrudzenie i sumiennie. Prezentowane przez Profesor Żmigrodzką teksty przywołują nazwiska wielu Polaków, którzy, gdyby nie Ona – odeszliby nieuchronnie w cień zapomnienia. Podkreślała, iż młode pokolenie powinno wzrastać w atmosferze miłości do tradycji, do Ojczyzny, do wszystkiego, co polskie. Obowiązkiem ludzi współcześnie żyjących jest przypominanie ważnych dla Polski wydarzeń historycznych, pięknych kart walki o niepodległość naszego kraju. W pracach Marii Żmigrodzkiej nic ze spraw istotnych, ważnych nie zostało uronione.
Poczucie odpowiedzialności za powierzone Jej zadania wzbudzają duży szacunek. W latach 1981–1992 współtworzyła Klub Inteligencji Katolickiej w Częstochowie. Należała do NSZZ „Solidarność”, działała również w Sodalicji Mariańskiej.
Za pracę społeczną, harcerską oraz za dokonania na niwie pedagogicznej, Profesor Żmigrodzka została doceniona, a wyrazem tego są przyznane Jej odznaczenia i nagrody: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1986), Nagroda Kuratora Okręgu Szkolnego w Katowicach (1995), Odznaka Honorowa PCK IV stopnia (1969), Odznaka Honorowa PCK III stopnia (1985), Nagroda Wojewody Częstochowskiego (1998), Krzyż 85-lecia Harcerstwa Ziemi Częstochowskiej (1996), Srebrna Odznaka „Za Zasługi dla hufca ZHP Częstochowa” (2008).
Profesor Maria Żmigrodzka zmarła 12 stycznia bieżącego roku. Odeszła, lecz podarowała nam wartościowe i cenne teksty. Przez nie starała się dotrzeć do ludzi, do ich serc. „Jeśli zapalają się gwiazdy – to znaczy, że są one komuś potrzebne…”.
Barbara Szymańska
PUBLIKACJE KSIĄŻKOWE MARII ŻMIGRODZKIEJ:
- „Wychowanie dla człowieczeństwa: 150 opracowań lekcji wychowawczych dla wszystkich typów szkół ponadpodstawowych”, wyd. I (współautorstwo z Marią Czają), II wyd. rozszerzone, t. 1–3, Częstochowa 2000.
- „Świadcząc Boże Miłosierdzie: apostolska droga ks. Edmunda Boniewicza SAC”, Częstochowa 1994 (2 wydania).
- „Pani Fatimska na Wschodzie”. Wspomnienia kapłana (ks. Edmunda Boniewicza SAC), Częstochowa 1999.
- „Czas to miłość”. Wybór wypowiedzi, myśli i modlitewnych rozważań Stefana Kardynała Wyszyńskiego, Prymasa Tysiąclecia, Częstochowa 2001.
- „Wybrali Polskę”. Zbiór szkiców o polskich pisarzach dawnych i obecnych, Radom 2003.
- „Jak uczyć się Polski”. Szkice o twórcach literatury polskiej i ich utworach, Wrocław 2004.
- „Na polskich drogach”. Szkice o wydarzeniach historycznych, religijnych i kulturalnych, Wrocław 2009.
- „W imię prawdy”. Szkice o przeszłych i współczesnych wydarzeniach ważnych dla Polski, Wrocław 2014.
Fot. 3 Miesięcznik katolicki „List do Pani”, z którym przez wiele lat współpracowała Maria Żmigrodzka
Fot. 4 Maria Żmigrodzka „Jak uczyć się Polski”, Wrocław 2004
Fot. 5 Maria Żmigrodzka „Na Polskich drogach”, Wrocław 2009