Gruźlica pozostaje wciąż poważnym zagrożeniem zdrowotnym. Obecnie szacuje się, że trzecia część mieszkańców naszego globu zakażona jest prątkiem gruźlicy (Mycobacterium tuberculosis). Każdego roku na świecie rejestruje się 8-9 milionów nowych zachorowań i 2 miliony zgonów z powodu tej zakaźnej choroby. Światowa Organizacja Zdrowia przewiduje, że przy zachowaniu obecnego trendu, do 2015 r. niemal miliard ludzi zakazi się prątkiem gruźlicy, około 200 milionów zachoruje, a 35 milionów umrze z jej powodu.
W Polsce zapadalność na gruźlicę jest wciąż wysoka. Ze współczynnikiem zapadalności 22,5/100 000 zajmujemy 21. pozycję wśród krajów UE, wyprzedzając Portugalię, Litwę, Łotwę, Estonię, Bułgarię i Rumunię. Zapadalność na gruźlicę w naszym kraju w 2006 r. była ponad dwukrotnie wyższa od średniej zapadalności w krajach „starej” UE (10,4/100 000)
i o przeszło 25% wyższa od średniej zapadalności w poszerzonej UE (17,8/100 000).
Warto wiedzieć, że gruźlicą można się łatwo zarazić – w autobusie, pociągu czy w trakcie zakupów w markecie. Na szczęście, zakażenie nie oznacza od razu choroby. Zdrowy organizm jest w stanie powstrzymać intruza poprzez wytworzenie miejscowego stanu zapalnego, a rozwój odpowiedzi immunologicznej typu komórkowego przeciwko prątkom hamuje rozwój choroby. Prawdopodobnie u ok. 5% pacjentów mechanizmy obronne nie są w stanie kontrolować zakażenia prątkiem i dochodzi do rozwoju gruźlicy. Dochodzi do tego najczęściej w osłabionym organizmie osób zakażonych HIV, alkoholików i chorych onkologicznych. U osób, które pierwotnie poradziły sobie z prątkami, w ciągu całego życia u 10% rozwinie się czynna gruźlica, jako wyraz aktywacji utajonego zakażenia. Gruźlicę podejrzewamy u osób, które kaszlą, odksztuszają plwocinę, z często występującym krwiopluciem i objawami ogólnoustrojowymi tj. stany podgorączkowe, poty nocne, utrata masy ciała, osłabienie. Podstawą rozpoznania jest zdjęcie RTG klatki piersiowej.
Na szczęście, gruźlicę można skutecznie leczyć – jest ono długie (trwa ok. 6 miesięcy) i wymaga stosowania kilku leków przeciwprątkowych. Jeśli chory zastosuje się do zaleceń lekarza i wytrwa w postanowieniu leczenia, powróci do zdrowia. Wielkim problemem są jednak chorzy, którzy zaprzestają leczenia w trakcie jego trwania. To powoduje rozwój prątków opornych na leczenie, a wznowa gruźlicy u tych pacjentów jest trudna do opanowania.
Światowy Dzień Walki z Gruźlicą ustanowiony został w rocznicę wykrycia prątka gruźlicy przez lekarza Roberta Kocha.
Autor: dr n. med. Piotr Dąbrowiecki
r