W pierwszym dniu zaprezentowano dwa filmy: „Jak straszny sen…” w reżyserii Jacka Persa z IPN, produkcja oddziałowego Biura Edukacji Narodowej IPN Warszawa i Muzeum Dulag 121 w Pruszkowie. – Film jest świadectwem Danuty Charkiewicz-Topolskiej z okresu powstania warszawskiego i wygnania, powstał na podstawie relacji nagranej w Muzeum Dulag 121, które mieści na terenie niemieckiego obozu przejściowego w Pruszkowie. Misją tego muzeum jest dbanie o pamięć ludności cywilnej powstania warszawskiego. Pani Charkiewicz w wieku 11 lat była więźniarką obozu w Pruszkowie. Film opowiada o jej życiu w powstańczej stolicy i rozdzieleniu z rodziną. Ojciec został wysłany na roboty do Trzeciej Rzeszy. Pani Danuta żyje i jest cały czas aktywna, nie mogła przyjechać, ale wie, że jest pokaz i jest bardzo tym poruszona, szczególnie dlatego, że odbiorcą tego przekazu była młodzież – podkreśla Weronika Wosińska-Miler z Muzeum Dulag121. – To bardzo ważne, że ludzie chcą i opowiadają swoje historie z czasów wojny. My ciągle zbieramy takie relacje, mamy ponad 600 nagrań świadków. A my chcemy mówić głosem świadków, czyli opowiadać o ich osobistym doświadczeniu z powstania warszawskiego i wygnania. To nie są historie z frontu walk, ale bardzo indywidualne i intymne przekazy, i bardzo przez to przejmujące. To jest ważne w edukacji, bo dzięki temu młodzież może lepiej zrozumieć historię wojny i jej dramatyczny wpływ na ludzkie losy – dodała Weronika Wosińska-Miler.
Drugi obraz, jaki zaprezentowano: „To się nie kończy”, wyreżyserował Mateusz Winkiel, we współprodukcji z Muzeum Dzieci Polskich – Ofiar Totalitaryzmu w Łodzi. Po projekcji miała miejsce rozmowa z jednym z bohaterów filmu, panem Jerzym Jeżewskim. – Film jest historią dzieci niemieckiego obozu przejściowego, przy ul. Przemysłowej w Łodzi. Przez ponad dwa lata II wojny światowej na terenie tego miast – w samym środku, na południowych Bałutach i w granicach łódzkiego getta – Niemcy zorganizowali obóz dla polskich dzieci. Jego oficjalna nazwa brzmiała Prewencyjny Obóz Policji Bezpieczeństwa dla Młodzieży Polskiej w Łodzi (niem. Polenjugendverwahrlager der Sicherheitspolizei in Litzmannstadt). Dla niepoznaki, w ramach getta, Niemcy w jednym podzespole więzili dzieci polskie. Przeszło przezeń około 3 tysięcy polskich dzieci, a wśród nich był Jerzy Jeżewski, gość tegorocznego przeglądu, który w momencie aresztowania i przywiezienia do obozu miał dwa lata i dziewięć miesięcy. Stan dzienny w obozie wynosił około 1000 dzieci, największy wyniósł – 1094. Najwięcej pochodziło ich z Wielkopolski, w tym z Poznania, oraz ze Śląska, ale były też dzieci z Pomorza, Mazowsza, Małopolski, kilkoro z okolic Suwałk, Jaworzna, również z Częstochowy – mówi Jolanta Sowińska-Gogacz z Muzeum Dzieci Polskich – Ofiar Totalitaryzmu. – Dzieci wykorzystywane były do różnych celów. Na rozkaz Niemców wykonywały różnego rodzaju prace, które służyły Trzeciej Rzeszy. Pracowały te od 7 do 16 roku życia, młodsze miały osobny blok, gdzie były przetrzymywane, ale nie pracowały. Do tej grupy należał pan Jerzy. Najmłodsze dziecko odnalezione przez nas miało rok i osiem miesięcy, najstarsze – lat 16. Kiedy młodzieniec czy dziewczyna kończyli 16 lat byli wywożeni do obozów dla osób dorosłych. Obóz w Łodzi nie ma w swojej nazwie KL czy KZ, ale miał on wyraźnie charakter obozu koncentracyjnego, ponieważ takie aktywności wykazywał. Dzieci tam przebywające, w procedurze przyjęcia były golone na glace, nadawano im numery identyfikacyjne, miały robione zdjęcia on face i z profilu, zbierano ich daktyloskopie, przechodziły kwarantannę, a potem szły do baraków i do przymusowej pracy – dodała Jolanta Sowińska-Gogacz.
Film został zrealizowany na okoliczność 80. rocznicy powstania obozu. Premiera odbyła się w grudniu 2022 roku w Teatrze Wielkim w Łodzi. Film jest dostępny na You Tube.
23 listopada (sobota) o godz. 17. odbyłyą się kolejne projekcje: „Jasło 1944” – scenariusz i reżyseria Jakub Kowalczyk, produkcja Muzeum Regionalne w Jaśle; „Szukałem Ojca 76 lat” – scenariusz i reżyseria Jolanta Roman Stefanowska, produkcja TVP 3 Gdańsk; „Maria Dziekońska” – reżyseria Bogusław Olszonowicz; „Ostatnia wojenna Stolica” – realizacja Jędrzej Lipski, produkcja IN w Katowicach i PVP S.A. oddział w Katowicach.
UG