Nowe obiekty społeczno-kulturalne, sieci kanalizacyjnej, wodociągi, skwery czy place zabaw to tylko przykłady z setek inwestycji, które udało się zrealizować. Dziś tereny wiejskie województwa śląskiego oferują mieszkańcom komfort łatwego dostępu do podstawowych dóbr i usług, a także możliwość korzystania z nowoczesnych obiektów infrastrukturalnych. Nie było jednak tych zmian, gdyby nie symbioza i współpraca samorządów, przedsiębiorców i przede wszystkim, mieszkańców najlepiej znających lokalne potrzeby.
Istotną rolę w tym współdziałaniu odgrywają środki unijne, w szczególności dostępne w ramach Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. Tylko województwo śląskie na realizację działań samorządowych w ramach PROW 2007-2013 otrzymało z dostępnej puli ok. 675 mln zł. Beneficjenci w minionej perspektywie finansowej mogli pozyskiwać środki w ramach działań: „Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa”, „Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej”, „Odnowa i rozwój wsi”, „Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju”, „Wdrażanie projektów współpracy”, „Funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja”. W poprzedniej perspektywie finansowej wykorzystano całą pulę dostępnych środków. W obecnej perspektywie finansowej 2014-2020 województwo śląskie zbliża się do realizacji celu, którym jest ponowne wykorzystanie całości limitu wynoszącego 103 mln euro.
Wzorem mijającego okresu programowania w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 – 2020 przez Samorząd Województwa Śląskiego są wdrażane trzy działania:
• Wsparcie na inwestycje związane z rozwojem, modernizacją i dostosowywaniem rolnictwa i leśnictwa (scalenia gruntów rolnych) – limit 24 152 381 euro;
• Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich (m.in. w zakresie dróg lokalnych, gospodarki wodno-ściekowej oraz targowisk) – limit 38 755 624 euro;
• Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy LEADER, w zakresie wsparcia przygotowawczego, współpracy z lokalną grupą działania oraz kosztów bieżących i aktywizacji, a także realizacji strategii rozwoju lokalnego – limit 40 929 190 euro.
Jako, że Śląskie należy do województw, których tereny są bardzo rozdrobnione, kontynuowane jest działanie dotyczące scalania gruntów, które ma na celu zmniejszenie liczby małych i rozproszonych działek rolnych w posiadaniu licznych gospodarstw. Polega ono na wydzieleniu nowych działek ewidencyjnych o innym ukształtowaniu w stosunku do pierwotnych. W ten sposób doprowadza się do zmniejszenia ilości małych, rozproszonych gruntów składających się na gospodarstwo oraz do powiększenia ich średniej wielkości.
W ramach projektu przeprowadza się również prace w zakresie zagospodarowania tzw. „poscaleniowego” terenu. Obejmują one w szczególności stworzenie funkcjonalnej sieci dróg dojazdowych do gruntów rolnych i leśnych oraz wykonanie zadań wpływających na regulację stosunków wodnych na obszarze objętym scaleniem.
W ramach działania Podstawowe usługi i odnowa miejscowości na obszarach wiejskich wciąż można ubiegać się o środki między innymi na projekty związane z budową i modernizacją oczyszczalni ścieków, tworzeniem kanalizacji i targowisk.Budowa i modernizacja targowisk zaowocuje rozwojem aktywności rolników i zwiększy możliwości zaopatrywania się w produkty rolne mieszkańców regionu. W ramach PROW 2014-2020 o środki na targowiska mogą ubiegać się gminy do 200 tysięcy mieszkańców.Dla tego poddziałania planowane jest ogłoszenie w br. konkursu gdzie dostępność środków będzie wynosiła 175 tys. euro.
W 2019 r. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zwiększyło dla Województwa Śląskiego limit środków na poddziałanie gospodarka wodno- ściekowa aż o 5 mln euro, w konsekwencji czego będzie można ogłosić jeszcze jeden nabór.
Nowością w obecnej perspektywie były środki na budowę dróg lokalnych. Zainteresowanie tym poddziałaniem było ogromne, potrzeby są również duże. Gminy i powiaty mogły aplikować po środki na budowę dróg lokalnych w wysokości do trzech milionów złotych na beneficjenta w okresie realizacji Programu. Jeśli chodzi o kryteria, to na poziomie krajowym decydowały stopa bezrobocia na terenie powiatu i wskaźnik dochodu na jednego mieszkańca. Oznaczało to, że im biedniejsza gmina, tym większe szanse otrzymania wsparcia. Dodatkowo obowiązywały kryteria regionalne. Dnia 15.05.2019 r. zatwierdzono listę informującą o kolejności przysługiwania pomocy.
W ramach dwóch przeprowadzonych konkursów zostały zakontraktowane wszystkie środki wynoszące dla woj. śląskiego 17 mln euro.
Nadal istotną rolę we wdrażaniu PROW odgrywają także Lokalne Grupy Działania. Na terenie naszego województwa funkcjonuje 14 LGD, które poprzez realizację Lokalnych Strategii Rozwoju dają możliwości korzystania z środków unijnych lokalnym społecznościom. W obecnej perspektywie finansowej śląskie LGD mają do dyspozycji ponad 40 mln euro w tym ponad 33 mln euro na poddziałanie 19.2 „Wsparcie na wdrażanie operacji w ramach strategii rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność”. W ramach powyższego poddziałania Samorząd Województwa do dnia dzisiejszego podpisał 664 umowy na kwotę ok. 88 mln złotych.
Inicjatywa LEADER to przede wszystkim wsparcie rozwoju przedsiębiorczości, na które przeznaczone jest co najmniej 50 procent budżetu każdej Lokalnej Grupy Działania. Są to w dużej mierze środki na tworzenie miejsc pracy. Udzielane są także dotacje na projekty, z których mogą korzystać m.in. samorządy oraz organizacje pozarządowe w zakresie wsparcie infrastruktury turystycznej, kulturalnej, (place zabaw, ścieżki rowerowe, świetlice wiejskie, integracja społeczna, kultywowanie tradycji lokalnej), a także drogowej. Dotacje w zakresie rozwoju przedsiębiorczości są udzielane w formie premii dla osób zakładających nowe firmy, dotacji na utworzenie lub rozwój inkubatorów przetwórstwa lokalnego produktów rolnych, a także dofinansowania rozwoju istniejących firm. Inicjatywa LEADER już w poprzednim okresie programowania pokazała jak aktywne są w woj. śląskim środowiska, którym zależy na rozwoju wsi. Podejście LEADER umożliwia także aktywizację zawodową mieszkańców małych i średnich gmin, promocję turystyki i kultury lokalnej.
Śląska wieś bardzo dobrze wykorzystuje daną jej szansę o czym świadczą liczne realizowane projekty. Obecny okres programowania, pozwoli na realizację zadań, dzięki którym śląska wieś będzie mogła zaoferować jeszcze więcej swoim mieszkańcom, inwestorom, a także turystom. Tereny wiejskie dynamicznie się rozwijają, a co za tym idzie potrzebują dalszego wsparcia finansowego, z którego będą mogły skorzystać w perspektywie 2021-2027.
W nowej Wspólnej Polityce Rolnej Polska ma otrzymać 9,2 mld euro na rozwój obszarów wiejskich.
Oprócz wspierania młodych rolników oraz małych i średnich gospodarstw nowa WPR będzie skoncentrowana bardzo mocno na wspieraniu działań na rzecz środowiska i klimatu. Chodzi o kwestie związane ze zmianą klimatu, zasobami naturalnymi, różnorodnością biologiczną, siedliskami i krajobrazami. Państwa członkowskie będą musiały w planach strategicznych określić, w jaki sposób zamierzają osiągnąć te cele, zapewniając rolnikom spełnienie wszystkich przewidzianych wymagań w tym zakresie.
r