- Gazeta Częstochowska - https://gazetacz.com.pl -

BOHATEROWIE CZĘSTOCHOWY. Pułkownik Sztabu Generalnego Adam Nałęcz-Nieniewski

Naukę rozpoczął w Wojskowej Szkole Realnej w Koszycach, potem w Mährisch Weisskirchen, maturę cywilną zdał zaś w Schottennalschule w Wiedniu w 1904. Po ukończeniu Akademii Wojskowej w Wiener Neustadt (1907) od 18 sierpnia 1907 służył jako podporucznik w 6 pułku ułanów w Dębicy i jako jego oficer 1 listopada 1911 awansował do stopnia porucznika. W tym czasie ukończył dwa kursy jazdy konnej. Od 1 października 1911 do lata 1914 studiował w Szkole Wojennej w Wiedniu. Po wybuchu I wojny światowej służył w austro-węgierskiej Kwaterze Głównej, biurze wywiadowczym sztabu Grupy Armijnej gen. Heinricha von Kummera, sztabie 1 Armii, X Departamencie Ministerstwa Wojny, potem jako szef sztabu 130 Brygady Górskiej, zastępca szefa sztabu 55 Dywizji Piechoty, w sztabie Korpusu gen. Heinricha Fatha nad Styrem i jako oficer łącznikowy w sztabie niemieckiej Grupy Armijnej gen. Friedricha von Geroka. W tym okresie awansował 18 sierpnia 1915 do stopnia rotmistrza. 23 maja 1916 został przydzielony do Komendy Legionów Polskich, gdzie sprawował początkowo funkcję zastępcy szefa sztabu, a potem szefa sztabu; na tym stanowisku awansowany 1 grudnia 1916 do stopnia majora. Po kryzysie przysięgowym od września 1917 służył w sztabie Polskiego Korpusu Posiłkowego. Przełamanie przez legionistów z II Brygady frontu pod Rarańczą (15 lutego 1918) zastało go w Warszawie, gdzie został przez Austriaków internowany i wywieziony do obozów w Huszt i Nagyszöllös (6 marca – 15 kwietnia 1918). Po uwolnieniu powrócił do służby w armii austriackiej i od 10 sierpnia 1918 był zastępcą kwatermistrza
oraz kwatermistrzem w sztabie armii austriackiej w Albanii. W październiku 1918 skierowany do służby w WP, od 4 listopada tegoż roku był zastępcą szefa Sztabu Generalnego; przyjęty formalnie do służby reskryptem Rady Regencyjnej z 8 listopada 1918 z jednoczesnym awansem do stopnia podpułkownika. Od 23 kwietnia 1919 był zastępcą kierownika kursu adiutantów przy Sztabie Generalnym. Następnie został szefem sztabu Armii gen. Józefa Hallera od 17 czerwca 1919, a później sprawował tę samą funkcję w kolejnych związkach operacyjnych, dowodzonych przez wymienionego wyżej generała: Froncie Południowo-Zachodnim od 1 września 1919 oraz Froncie Pomorskim od 25 października tegoż roku. W późniejszym okresie wojny był szefem sztabu 1 Armii od 25 marca 1920, szefem sztabu 1 Dywizji Piechoty Litewsko-Białoruskiej od 19 maja oraz dowódcą 4 pułku strzelców konnych od 5 lipca 1920, zastępcą dowódcy Grupy Operacyjnej gen. Aleksandra Karnickiego (1 – 11 sierpnia 1920) i wreszcie dowódcą IV Brygady Jazdy (14 sierpnia 1920 – 25 stycznia 1921). Na tym stanowisku został 10 stycznia 1921 awansowany do stopnia pułkownika Sztabu Generalnego. W okresie zawieszenia broni ukończył kurs dla wyższych dowódców w Warszawie (grudzień 1920 – styczeń 1921), a następnie został przeniesiony formalnie do dyspozycji szefa Sztabu Generalnego od 25 stycznia 1921 i był kierownikiem kwatery attaché wojskowych przy szefie Sztabu Generalnego. 18 maja 1921 objął dowództwo VII Brygady Piechoty. Po przejściu armii na stopę pokojową został 25 września 1921 dowódcą piechoty dywizyjnej 10 Dywizji Piechoty. Wkrótce został ostatecznie zweryfikowany w stopniu pułkownika Sztabu Generalnego ze starszeństwem z 1 czerwca 1919. Dnia 25 sierpnia 1923 objął równorzędne stanowisko w 7 Dywizji Piechoty; zamieszkał w Częstochowie w hotelu „Polonia”. Z Częstochowy był czasowo odkomenderowany, najpierw na zastępcę komendanta Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie (11 kwietnia – 31 października 1925), a później na kierownika kursu oficerskiego do Obozu Szkolnego Kawalerii od 12 kwietnia do lipca 1926. Dowódca dywizji gen. Stanisław Wróblewski opiniował go 1 listopada 1926: Oficer o wybitnych zaletach osobistych, sprawiających, że jest doskonałym współpracownikiem, dowódcą i pomocnikiem
przełożonego, pomijając wydarzenia majowe tj. niezdecydowanie względnie niewłaściwą rolę do jakiej dał się użyć, uważam go za służbowo lojalnego, sprawie i dobra służby oddanego oficera, któremu można powierzyć każde odpowiedzialne stanowisko. Posiada bardzo duży zasób wiedzy fachowej i takież doświadczenie służbowe. Bardzo inteligentny, świetny organizator, umie osiągnąć doskonałe wyniki przy stosunkowo małym nakładzie sił, samodzielny i pewny siebie. Wypełnia swoje stanowisko bez reszty – pracuje inicjatywnie.
Może uczyć i wykładać, mówi jasno, zwięźle i bardzo rzeczowo. W służbie i poza służbą wzorowy. Umie łączyć dobro służby z celami ubocznymi jak korzyści dla oficerów itp. Wybitny dowódca piechoty dywizyjnej i oficer Sztabu Generalnego. W okresie służby w Częstochowie przygotował podręcznik Wzory rozkazów bojowych dla drużyny, plutonu, kompanii, baonu i pułku piechoty (Warszawa 1927). Przeniesiony na własną prośbę z dniem 31 stycznia 1928 w stan spoczynku, został bardzo uroczyście pożegnany przez mkadrę 7 Dywizji Piechoty w restauracji hotelu „Polonia”. Zamieszkał w 600 hektarowym majątku ziemskim w Chorzenicach (pow. radomszczański), wniesionym mu w posagu przez żonę; w wiosce zbudował kapliczkę ku czci św. Stanisława. Został wybrany prezesem lokalnego oddziału Związku Ziemian. Żona poza Chorzenicami posiadała 1/5, a mąż jej 2/5 domów przy Krakowskim Przedmieściu nr 33, 37, 39 oraz przy ulicy Św. Krzyża 3 i 5 w Warszawie. Po napaści niemieckiej na Polskę wysiedlony przez okupanta do Kłomnic w 1942, do stycznia 1945 pracował jako ekspedient lnu na stacji kolejowej. Po wycofaniu się Niemców przeprowadził się do Poznania. Zgłosił się do gen. M. Roli-Żymierskiego o przyjęcie do służby w „ludowym” wojsku 4 kwietnia 1945. Następnego dnia został powołany na stanowisko dowódcy okręgu wojskowego w Poznaniu, jednak wkrótce 9 listopada 1945 był z kolei zdemobilizowany, a 30 listopada przeniesiony w stan spoczynku. Przyczyną zwolnienia był meldunek-donos podpisany przez zastępcę naczelnego dowódcy do spraw polityczno-wychowawczych Mariana Spychalskiego i szefa Sztabu Generalnego Władysława Korczyca (sowiecki oficer) o usunięcie pułkownika z wojska pod wymyślonymi zarzutami w rodzaju hamowania reformy rolnej itp. Po przeprowadzce do Olsztyna został dyrektorem w 1946 tamtejszego okręgu państwowych nieruchomości ziemskich. Zmarł 27 kwietnia 1947 w Olsztynie i został pochowany w rodzinnej kaplicy we Wróblewie (pow. sieradzki). Kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari, Krzyża Niepodległości, Orderu Odrodzenia Polski IV klasy, Krzyża Walecznych czterokrotnie, Medalu Pamiątkowego za Wojnę 1918–1921 i Medalu Dziesięciolecia Odzyskania Niepodległości. W armii austriackiej był odznaczony: brązowym i srebrnym Signum Laudis, Wojennym Krzyżem Zasługi III klasy z Mieczami dwukrotnie oraz niemieckim Żelaznym Krzyżem II klasy. Z zawartego 24 lipca 1922 w Garnku (pow. radomszczański) małżeństwa z Janiną Reszke miał córkę Halinę (19 maja 1927).

FOT. Zbiory własne Autora
Pułkownik Sztabu Generalnego Adam Nałęcz-Nieniewski

LECH MASTALSKI

Podziel się: