Niewydolność nerek oznacza stan, w którym narządy te nie są zdolne usuwać z krwi i wydalać z moczem toksycznych produktów przemiany materii. Niezależnie od przyczyn niewydolność nerek dzielimy na ostrą i przewlekłą. Ostra występuje nagle, objawia się postępującym zmniejszeniem ilości wydalanego moczu, uogólnionymi obrzękami i narastającymi parametrami zewnątrzwydzielniczymi nerek. Do objawów ostrzegawczych zalicza się niewytłumaczalny wzrost masy ciała, obrzęk twarzy, mdłości oraz znaczne osłabienie. Przewlekła niewydolność nerek rozwija się powoli i jest zazwyczaj nieodwracalna. We wczesnym okresie może przebiegać bezobjawowo. Wraz z narastaniem niewydolności pojawia się zmęczenie, senność, bóle głowy, drżenie mięśniowe, bóle ramion lub nóg.
W przeciwieństwie do ostrej niewydolności, którą charakteryzuje nagły wzrost masy ciała, w niewydolności przewlekłej występuje brak łaknienia, chudnięcie i dopiero w końcowym okresie dochodzi do zatrzymania wody w organizmie i obrzęków.
O chorobach nerek mówi doktor Krzysztof Jarzębski, ordynator Oddziału Nefrologicznego i Ośrodka Dializy Pozaustrojowej Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego na Tysiącleciu.
– Co jest najczęstszą przyczyną przewlekłej niewydolności nerek?
– Przede wszystkim zapalenie kłębuszków nerkowych, w którym nefrony, jednostki filtrujące, ulegają powolnemu niszczeniu przez przewlekły proces zapalny. Do innych przyczyn zalicza się: nadciśnienie tętnicze, cukrzycę, torbielowatość nerek rodzinną, zespół nerczycowy (wydalanie zwiększonej ilości białka w moczu, które można zaobserwować jako pienienie się moczu). Często zdarza się, że choroba przebiega bezobjawowo i pacjent o chorobie dowiaduje się bardzo późno. Postawienie prawidłowej diagnozy wymaga wykonania wielu badań biochemicznych i obrazowych.
– Ile osób rocznie jest leczonych w szpitalu?
– W naszym oddziale od 450 do 500 pacjentów i w większości są to chorzy z przewlekłą niewydolnością nerek. Wczesna prawidłowa diagnoza pozwala na spowolnienie procesu chorobowego i przedłużenie w miarę prawidłowego funkcjonowania chorego narządu. Leczeni są u nas także pacjenci z powodu ostrych i przewlekłych infekcji dróg moczowych, nadciśnienia tętniczego nerkopochodnego, jak również pacjenci z kamicą układu moczowego. Należy zaznaczyć, że przewlekła bezobjawowa infekcja dróg moczowych bywa często przyczyną późniejszej niewydolności nerek.
-Jakim badaniom są poddawani pacjenci?
– Zarówno przewlekła jak i ostra niewydolność nerek wymaga wykonania dializy w celu usunięcia nagromadzonych toksycznych produktów przemiany materii, które u zdrowego człowieka wydalane są z moczem. Różnica w leczeniu ostrej i przewlekłej niewydolności nerek polega na tym, że ta pierwsza wymaga od kilku do kilkunastu dializ, natomiast w przypadku drugiej, dializy muszą być przeprowadzane przez całe życie, jeśli nie zostanie wykonany udany przeszczep nerki.
– Rozwój medycyny stwarza coraz większe szanse na coraz dłuższe przeżycie pacjenta, który został poddany zabiegowi przeszczepu nerki.
– Jednak znalezienie nerki do przeszczepu może być bardzo trudne. Szansa udanego przeszczepu jest najwyższa, jeżeli nerka zostanie pobrana od żywego dawcy, zwłaszcza od dawcy spokrewnionego, którego tkanki wykazują duży stopień zgodności z biorcą. Jest to tak zwany program przeszczepów rodzinnych, który w Polsce jest mało popularny i stanowi około 10 proc. wszystkich przeszczepów, to jest trzykrotnie mniej niż w krajach wysoko rozwiniętych.
– Z tego wynika, że w Polsce chorzy na niewydolność nerek są skazani na długie oczekiwanie.
– Pacjenci z przewlekłą niewydolnością nerek zgłaszani są do centralnej ogólnopolskiej listy biorców nerek i oczekują na przeszczep. Najczęściej dawcami są osoby, które zginęły w wypadkach, a ich rodziny wyraziły zgodę na pobranie narządów do przeszczepu. Często brak zgody rodziny na pobranie narządów ze zwłok jest powodem wieloletniego oczekiwania naszego pacjenta na przeszczep.
W większości przypadków transplantacja nerki kończy się sukcesem, a pacjent wraca do normalnego życia. Niestety, zdarza się i tak, że nerka po przeszczepie zostaje odrzucona i pacjent musi być ponownie dializowany, oczekując na kolejny przeszczep. Pięcioletnie przeżycie z przeszczepiona nerką waha się w granicach 70-80 procent. Obecnie nowoczesne generacje leków immunosupresyjnych pozwalają na długotrwałe prawidłowe funkcjonowanie przeszczepionego narządu.
– W Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym na Tysiącleciu działa Stacja Dializ…
– Posiadamy osiem stanowisk. W chwili obecnej z dializoterapii korzysta trzydziestu pacjentów, każdy z nich trzy lub cztery razy w tygodniu poddawany jest zabiegowi hemodializy. Pacjenci ci mają zapewnioną stałą opiekę na oddziale nefrologii oraz w specjalistycznej poradni nefrologicznej w naszym szpitalu.
eMKa