Wyzwania zdrowotne w profilaktyce chorób zakaźnych w województwie śląskim oraz rola jednostek samorządów terytorialnych w poprawie sytuacji zdrowotnej jego mieszkańców to tematy przewodnie konferencji, która odbyła się 25 czerwca w Ratuszu Miejskim w Częstochowie. Samorządy lokalne mogą przeznaczać część swoich środków na różnego rodzaju działania, mające na celu ochronę zdrowia lokalnej społeczności. Decyzje dotyczące ich wyboru – ze względu na często ograniczone możliwości budżetowe – nie są łatwe. Eksperci, mówiąc
o priorytetach zwracali uwagę m.in. na grypę i zakażenia pneumokokowe, które stanowią jedno
z największych zagrożeń dla zdrowia i życia – nie tylko dzieci, ale także osób dorosłych po 55 roku życia. Po sukcesach samorządowych programów zdrowotnych zabezpieczających przed pneumokokami dzieci, coraz więcej samorządów decyduje się na objęcie ochroną także dorosłych. Są to działania o udowodnionej skuteczności, dają zarówno korzyści zdrowotne jak
i ekonomiczne.
Inwazyjna choroba pneumokokowa dotyczy zarówno dzieci jak i dorosłych. U dzieci najczęściej przyjmuje ona postać zapalenia opon mózgowych, a u dorosłych zapalenia płuc. W obu przypadkach wiąże się to z wielkim ryzykiem zgonu i powikłań.
– Streptococcus pneumoniae – czyli pneumokoki, są najczęstszą przyczyną środowiskowych zakażeń układu oddechowego i powodują nawet do 75% potwierdzonych bakteriologicznie zapaleń płuc. Celem szczepienia przeciw pneumokokom jest zapobieganie rozwojowi inwazyjnej choroby pneumokokokowej (IChP) stanowiącej do 10% zakażeń pneumokokowych, ale związanej z wysoką śmiertelnością (nawet do 50%). W Polsce, dla osób dorosłych zarejestrowana jest szczepionka skoniugowana 13-walentna (PCV13). Stosowne badania w grupie ≥65 lat z szczepionką pod akronimem CAPITA udowodniło, że szczepienie osób po 65 r.ż. redukuje liczbę zapaleń płuc o 50% a inwazyjnej postaci choroby o 75%. – mówi prof. dr hab. med. Adam Antczak, specjalista chorób płuc, Kierownik Oddziału Klinicznego Pulmonologii Ogólnej i Onkologicznej, Prorektor ds. klinicznych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.
Coraz więcej samorządów – idąc za rekomendacjami ekspertów medycznych i mając na uwadze zdrowie swoich mieszkańców – decyduje się na wprowadzenie programów polityki zdrowotnej chroniących dzieci i dorosłych przed chorobami zakaźnymi. Dobrym przykładem są Kielce, które od wielu lat realizują różnego rodzaju programy.
– Nasz Urząd od wielu lat angażuje się w działania mające na celu poprawę zdrowia naszych mieszkańców i widzimy ich efekty. Finansujemy i realizujemy programy profilaktyczne od 2004 roku.
W tym czasie realizowaliśmy takie programy jak: program profilaktyki zakażeń meningokokowych, program prewencji ospy wietrznej, program profilaktyki zakażeń wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), program szczepień przeciw grypie. Od 2006 roku szczepiliśmy przeciwko bakteriom pneumokokowym wszystkie nowonarodzone dzieci. Widząc spektakularne efekty tych działań i idąc za rekomendacjami ekspertów medycznych planujemy realizować program profilaktyki zakażeń pneumokokowych skierowany do dorosłych po 65 roku życia, którzy ze względu na wiek są także
w grupie ryzyka zachorowań na infekcje pneumokokowe. Program został pozytywnie zaopiniowany przez AOTMiT. W ramach programu osoby spełniające kryteria włączenia, będą szczepione przeciwko pneumokokom szczepionką 13-walentną, która daje najszerszą ochronę przed tymi bakteriami. – mówi Anna Dusza-Ciechanowska, Główny Specjalista Referatu Promocji Zdrowia i Profilaktyki Urzędu Miasta Kielce.
– Dotychczas w ogólnym postrzeganiu kwestii profilaktyki zdrowotnej przez samorządy terytorialne, szczepienia przeciwko pneumokokom zazwyczaj utożsamiane były z potrzebą ochrony wyłącznie dzieci, zapominając o drugiej skrajnej grupie wiekowej również narażonej na zakażenia. Wśród osób dorosłych myśląc o szczepieniach, największy nacisk kładziono na profilaktykę grypy, zapominając o niebezpieczeństwie zakażeń pneumokokowych. Na szczęście podejście to ewoluuje i coraz więcej polskich samorządów dostrzega problem, i rozszerza zakres szczepień o pneumokoki, przyczyniając się do poprawy sytuacji zdrowotnej w regionie. Jako osobę, która na co dzień styka się z przypadkami zachorowań, z ciężkimi powikłaniami bardzo cieszy mnie ten fakt. Zawsze bardzo doceniam, gdy widzę że samorządy nie są obojętne na zdrowie swoich mieszkańców. Wyrażam wielką nadzieję, że coraz więcej samorządów zaangażuje się w tego typu działania, tym bardziej, że dają one szereg nieocenionych korzyści. Jednocześnie bardzo mnie cieszy fakt, że województwo śląskie realizuje tak wiele programów dla swoich mieszkańców. – mówi Sabina Szafraniec, Prezes Stowarzyszenia Parasol dla Życia działającego na rzecz osób poszkodowanych w wyniku zachorowań na choroby wywołane przez baterie otoczkowe, w tym pneumokoki.
W województwie śląskim realizowanych jest wiele, programów zdrowotnych
w zakresie chorób zakaźnych. Przykładem jest Urząd Miasta Częstochowy, który już od wielu lat angażuje się w działania mające na celu poprawę zdrowia naszych mieszkańców. Programy realizowane przez częstochowski samorząd kierowane są do różnych grup beneficjentów – dzieci, młodzieży szkolnej, seniorów i osób pracujących. Dotyczą profilaktyki onkologicznej, stomatologicznej, profilaktyki astmy i alergii, wad postawy i słuchu, chorób metabolicznych, rehabilitacji leczniczej, aktywności ruchowej, leczenia niepłodności, edukacji przedporodowej oraz profilaktyki schorzeń psychicznych i uzależnień oraz szczepień ochronnych.
– Oferujemy naszym najmłodszym mieszkańcom szczepienia pneumokokowe oraz przeciw grypie, chronimy 12-latków przed skutkami zachorowań na zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego poprzez edukację dziewcząt i chłopców oraz szczepienia dziewcząt. Od 12 lat szczepimy przeciw grypie seniorów i dzieci do lat 18, chore na schorzenia przewlekłe i onkologiczne. Od 5 lat szczepieniami objęliśmy również dzieci w wieku przedszkolnym. Szczepienia te cieszą się bardzo dużym zainteresowaniem, dlatego z roku na rok zwiększamy środki finansowe na ten program. – mówi Grażyna Stramska-Świerczyńska, Naczelnik Wydziału Zdrowia Urzędu Miasta Częstochowy. – Docenieniem naszych działań są wyróżnienia przyznawane przez Flu Forum. Od 2013 roku Gmina Częstochowa znajduje się w gronie honorowych miast, które przystąpiły do Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy Flu Forum. Flu Forum jest częścią Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy, którego zadaniem jest budowanie świadomości Polaków w zakresie zagrożeń wynikających z grypy i jej powikłań. Wydarzenie jest organizowane od 7 lat i jest najważniejszym spotkaniem niezależnych ekspertów medycznych i przedstawicieli instytucji publicznych dotyczącym grypy i jej konsekwencji. W latach 2013, 2014 i 2015 jako jednostka samorządu terytorialnego aktywnie działająca w programach szczepień przeciwko grypie otrzymaliśmy tytuły: Lidera Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy, Super Lidera Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy, Honorowego Eksperta w Profilaktyce Grypy. Nasz samorząd został nie tylko doceniony za realizację programów profilaktyki chorób zakaźnych, ale również zostaliśmy uhonorowani statuetką Rynku Zdrowia za prowadzenie szerokiej profilaktyki zdrowotnej dla naszych mieszkańców. Zdajemy sobie sprawę, że najlepszą ochroną jest profilaktyka pierwotna i promocja zdrowia, dlatego też podejmujemy działania w tym zakresie, aby najlepiej chronić mieszkańców przed zachorowaniami
i powikłaniami chorób zakaźnych i nie tylko. – kwituje Grażyna Stramska-Świerczyńska.
– Grypa – jest oficjalnie klasyfikowana jako choroba układu oddechowego. Jest to tylko część prawdy, ponieważ wirus grypy rozwija się we wszystkich tkankach i narządach i może prowadzić do wielonarządowych powikłań. Początek choroby wiąże się najczęściej z układem oddechowym. Najpoważniejsze następstwa to także następstwa płucne, np. grypowe zapalenie płuc, które jest jedną
z najczęstszych przyczyn zgonów w przebiegu grypy i jednym z najgroźniejszych powikłań. W sezonie 2016/2017 w Polsce było prawie 4 mln zachorowań na grypę i choroby grypopodobne, ponad 14 tys. hospitalizacji i kilkadziesiąt zgonów. Obserwowano istotny wzrost liczby chorych, a przypadków śmiertelnych było około 10 razy więcej niż w sezonie poprzednim. Trzeba jednak pamiętać, że to wierzchołek góry lodowej – dane te są niedoszacowane. Liczby te byłyby znacznie mniejsze, gdyby szczepienie obejmowało więcej osób (obecnie 3,4% polskiej populacji). Warto pamiętać, że szczepiąc się jesteśmy chronieni przed grypą, ale wpływa to także na łagodniejszy przebieg innych infekcji. Nawet zwykłe przeziębienia są lżejsze jak się zaszczepimy. Szczepienie przeciw grypie powinno znaleźć się na liście szczepień obowiązkowych, zarówno dla wybranych grup chorych, jak i wśród personelu medycznego. Wokół grypy panuje mnóstwo stereotypów: uważa się, że szczepionka może szkodzić.
A fakty są inne: szczepienia są bardzo bezpieczne. Niepożądane odczyny poszczepienne (NOP) dotyczą mniej niż 1% szczepionych – dodaje prof. dr hab. med. Adam Antczak.
– Zachęcam Państwa do wdrażania dobrych programów polityki zdrowotnej, ze szczególnym uwzględnieniem profilaktyki szczepionkowej. Ich skuteczność potwierdzają również opinie Prezesa AOTMiT: zdecydowana większość programów szczepionkowych jest pozytywnie opiniowana. Jeżeli tylko jest taka możliwość, trzeba brać ochronę mieszkańców w swoje ręce i przeznaczyć środki na profilaktykę zdrowotną. Decyzje o wprowadzeniu programów profilaktycznych przyczyniają się do poprawy sytuacji epidemiologicznej w regionie. Dla mieszkańców jest to korzyść nie do przecenienia. W ostatecznym rozrachunku to właśnie prewencja – także z ekonomicznego punktu widzenia – opłaca się najbardziej. Lepiej zapobiegać chorobom, niż ponosić koszty leczenia i opieki nad chorymi. Profilaktyka zdrowotna jest najbardziej opłacalną inwestycją w zdrowie. Aby ułatwić Państwu zadanie przygotowaliśmy gotowy program polityki zdrowotnej szczepień przeciwko pneumokokom dla osób po 65 roku życia – wymagający jedynie uzupełnienia danych właściwych dla konkretnego województwa/ regionu/ miasta. Treść i układ są zgodne z zaleceniami AOTMiT i dostosowane do zmian w zawiązku z nowelizacją ustawy z dnia 27 sierpnia 2017 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Program dostępny jest bezpłatnie na stronie www.ZdrowieCzlowiekProfilaktyka.pl. Zachęcam Państwa do korzystania z niego – podsumowuje Anna Dusza-Ciechanowska.
Spotkanie w Częstochowie zostało zorganizowane we współpracy z Urzędem Miasta Częstochowy
w ramach samorządowego cyklu p.t.: Zdrowie-Człowiek-Profilaktyka. Partnerami merytorycznymi spotkania były organizacje działające na rzecz zdrowia dzieci: Stowarzyszenie Parasol dla Życia oraz Fundacja Aby Żyć.
r