Skuteczność przetargów nieruchomości Zasobu WRSP mierzona liczbą przetargów rozstrzygniętych w relacji do odbytych w przypadku dzierżawy wyniosła w ubiegłym roku 74 proc., a przypadku sprzedaży – 17 proc. Dowodzi to, że rolnicy preferują tę formę zagospodarowania państwowych gruntów.
Dzierżawa nieruchomości Zasobu WRSP
Głównym kierunkiem zagospodarowania nieruchomości Zasobu WRSP jest dzierżawa. Cieszy się dużym zainteresowaniem, gdyż jest to dogodny sposób użytkowania gruntów, nie wymagający angażowania dużych środków finansowych, jak ma to miejsce przy nabywaniu nieruchomości. Wydzierżawienie nieruchomości Zasobu WRSP następuje w trybie przetargowym (przede wszystkim w drodze przetargów ograniczonych dla rolników indywidualnych) lub w trybie bezprzetargowym (w przypadkach określonych w ustawie).
Według stanu na koniec 2019 r. w dzierżawie pozostawało ok. 1 mln 40 tys. ha na podstawie zawartych 63,2 tys. umów dzierżawy. Jest to 76 proc. powierzchni pozostającej w Zasobie WRSP.
W ubiegłym roku wydzierżawiono ogółem 44,3 tys. ha gruntów Zasobu WRSP, na podstawie 4,9 tys. zawartych umów. Z tej powierzchni w trybie przetargowym wydzierżawiono 42,2 tys. ha gruntów.
W 2019 r. przeprowadzono 6434 przetargi na dzierżawę, w których zaoferowano powierzchnię 45 973 ha, z czego rozstrzygnięto 4764 przetargi na powierzchnię 37 178 ha. W tym okresie skuteczność przetargów na dzierżawę nieruchomości Zasobu WRSP mierzona liczbą przetargów rozstrzygniętych w relacji do przetargów odbytych wyniosła 74 proc.. Skuteczność przetargów mierzona powierzchnią rozstrzygniętych przetargów do powierzchni zaoferowanej do dzierżawy wyniosła 81 proc.
Średnia wysokość czynszu dzierżawnego dla gruntów wydzierżawionych przez KOWR w 2019 r. wyniosła 7,8 dt/ha. Najwyższe czynsze uzyskano w województwach: łódzkim – 24,1 dt/ha i mazowieckim – 22,3 dt/ha. Najniższe w województwach: zachodniopomorskim i lubuskim odpowiednio: 5,6 dt/ha i 6,1 dt/ha.
Analizując wysokość czynszu w poszczególnych grupach obszarowych warto zauważyć, że najwyższy średni czynsz występuje w grupie obszarowej od 100 do 300 ha – 9,2 dt/ha.
Sprzedaż państwowych gruntów
Zakaz sprzedaży gruntów Zasobu WRSP wprowadzony Ustawą z 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw spowodował że stała się ona zjawiskiem marginalnym. Warto jednak wiedzieć, że zakaz ten nie jest bezwzględny. Ograniczenia w sprzedaży państwowych gruntów nie dotyczą m.in.: nieruchomości rolnych do 2 ha, nieruchomości nierolnych przeznaczonych m.in. pod budownictwo mieszkaniowe, centra biznesowo-logistyczne czy składy magazynowe, nieruchomości położonych w specjalnych strefach ekonomicznych (SSE).
W 2019 r. Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa sprzedał grunty o łącznej powierzchni prawie 3,7 tys. ha. W tym celu zorganizował ponad 30 tys. przetargów na sprzedaż, w których zaoferował do nabycia grunty o łącznej powierzchni 17,5 tys. ha. Z tego rozstrzygniętych zostało 5 tys. przetargów na grunty o powierzchni nieco ponad 3 tys. ha. Z tej powierzchni uprawnionym podmiotom sprzedano bez przetargu 820 ha – w ramach przysługującego im prawa pierwszeństwa w nabyciu, a ponad 2,8 tys. ha sprzedano w trybie przetargowym.
Skuteczność przetargów na sprzedaż nieruchomości Zasobu WRSP mierzona liczbą przetargów rozstrzygniętych do przetargów odbytych wyniosła 17 proc. Natomiast skuteczność przetargów mierzona powierzchnią rozstrzygniętych przetargów do powierzchni zaoferowanej do sprzedaży wyniosła 18 proc.
Średnia cena sprzedaży 1 ha gruntów uzyskana w 2019 r. wyniosła 31 tys. zł. Najwyższe średnie ceny za 1 ha uzyskano w województwach opolskim i lubuskim, odpowiednio 40,6 tys. zł i 39,8 tys. zł, a najniższe ceny osiągnięto w województwie łódzkim (17,3 tys. zł/ha) i lubelskim (18,2 tys. zł/ha).
Średnia powierzchnia sprzedanych nieruchomości przypadająca na 1 umowę wynosi 1 ha, w tym największa występuje w woj. kujawsko-pomorskim i warmińsko-mazurskim – po 1,6 ha.
Z analizy ceny nieruchomości w poszczególnych grupach obszarowych wynika, że najwyższe średnie ceny uzyskiwano dla nieruchomości o powierzchni w grupie obszarowej od 100 do 300 ha – 42,3 tys. zł/ha (2 umowy), a najniższe w grupie obszarowej od 2 do 10 ha – 24,7 tys. zł/ha (65 umów).
Warto w tym miejscu dodać, że od początku działania na Zasobie WRSP do końca ubiegłego roku zostało sprzedanych ponad 2,7 mln ha gruntów, tj. 57 proc. powierzchni przejętej do Zasobu WRSP.
Grunty Zasobu WRSP do rozdysponowania
Na koniec 2019 r. powierzchnia gruntów Zasobu WRSP do rozdysponowania to niecałe 200 tys. ha. Najwięcej jest w województwach: zachodniopomorskim (41 tys. ha) i dolnośląskim (31 tys. ha). Ocena przydatności tych gruntów dokonana w Oddziałach Terenowych KOWR wskazała, że znaczna część gruntów (ok. 70 proc.) może być sprzedana lub wydzierżawiona kontrahentom KOWR na cele związane z produkcją rolną z tym, że większość z tych gruntów jest o niskiej przydatności rolniczej i znacznym rozdrobnieniu. Kolejne grunty (ok. 19 proc.) określono jako kwalifikujące się do wykorzystania w celach nierolniczych – zwłaszcza pod zalesienia i budownictwo, a także na cele rekreacji i związane z ochroną przyrody. Dla pozostałych gruntów (ok. 11 proc.) nie zdefiniowano możliwych kierunków ewentualnego wykorzystania. Ocenia się, że znaczna część tych gruntów charakteryzuje się dużym rozdrobnieniem oraz innymi niekorzystnymi cechami (np. nieuregulowane stosunki wodne, zakamienione, położone na skarpach, urwiskach, między wałami przeciwpowodziowymi, itp.).
Grunty do rozdysponowania (198,6 tys. ha) wg stanu na 31.12.2019 r. w podziale na województwa
Nieodpłatne przekazania
Ważnym zadaniem KOWR jest nieodpłatne przekazywanie uprawnionym podmiotom nieruchomości wchodzących w skład Zasobu. Jednym z głównych beneficjentów tej formy zagospodarowania są m.in. jednostki samorządu terytorialnego, które mogą ubiegać się o nieodpłatne przekazanie gruntów przez KOWR na realizację zadań własnych. Od początku działalności KOWR (wcześniej ANR) przekazał nieodpłatnie samorządom prawie 59 tys. ha nieruchomości w całym kraju, a w 2019 r. – ponad 440 ha. Na uzyskanych przez samorządy lokalne gruntach powstają szkoły, boiska sportowe, place zabaw, tereny rekreacyjne, jak również obiekty użyteczności publicznej: hydrofonie, studnie głębinowe, przepompownie, oczyszczalnie ścieków, drogi dojazdowe, a od 2012 r. także nekropolie.
Warto odnotować, że na podstawie ustawy z dnia 20.07.2017 r. o Krajowym Zasobie Nieruchomości, do 31 grudnia 2019 r. przekazano do KZN łącznie 530 ha gruntów z Zasobu WRSP.
Wielkość Zasobu WRSP
Od początku działalności Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa tj. od 1992 r. – do końca grudnia 2019 r. przejęto do Zasobu WRSP 4,75 mln ha gruntów, z czego trwale rozdysponowano prawie 3,4 mln ha. W ramach sprzedaży i odpłatnego przekazania rozdysponowano 2,7 mln ha oraz nieodpłatnie przekazano uprawnionym podmiotom 670 tys. ha gruntów Zasobu.
Stan gruntów pozostających w Zasobie WRSP na 31.12.2019 r. wynosił ogółem 1 364 987 ha.
Grunty pozostające w Zasobie WRSP wg stanu na 31.12.2019 r. (w tys. ha)
Departament Gospodarowania Zasobem
22 376 76 23