Od parafii do parafii w byłym województwie (150)
23. czerwca 1925 r. prezydent Polski Stanisław Wojciechowski podpisał ustawę upoważniającą “rząd do budowy pierwszorzędnej normalnotorowej kolei, użytku publicznego, od stacji kolejowej Kalety przez Herby, Wieluń do stacji kolejowej Podzamcze (obecnie Wieruszów), ogólnej długości około 122 klm”. W ten sposób w miejscowości, która aż do 1958 r. była tylko osadą doszło do powstania już drugiej stacji kolejowej. Powstanie pierwszej z nich znanej obecnie jako Herby Stare (a początkowo Herby Pruskie) opisałem już w poprzednim odcinku. Natomiast gdy po 20 miesiącach budowy pierwszej w niepodległej Polsce kolei została ona w całości oddana do eksploatacji (luty 1927 r.) to w odległości 2.5 km od Herbów Starych powstaje stacja o nazwie Herby Nowe. Tak szybka budowa tej kolei podyktowana była wybuchem w 1925 r. wojny celnej z Niemcami, która miała na celu utrudnianie Polsce eksport węgla. Teraz można było już wywozić węgiel ze Śląska do Gdyni rezygnując z kosztownego i ciągle utrudnianego tranzytu przez niemiecki wówczas Kluczbork. Od Herbów była ona jednak już jednotorowa i prowadziła nad Bałtyk dość okrężną drogą (przez Wielkopolskę). Dlatego w lutym 1928 r. Prezydent RP wydał rozporządzenie w sprawie budowy następnej kolei na trasie: Herby Nowe – Zduńska Wola – Inowrocław – Kościerzyna – Gdynia. W ten sposób wytyczono nową linię kolejową biegnąca najkrótszą drogą ze Śląska do Gdyni (bez zahaczania już o Wielkopolskę). Już w 1930 r. wybudowano odcinek do Zduńskiej Woli. Jednak w tym momencie zabrakło funduszy państwowych na dalszą budowę. Sytuację ratuje powstanie w 1931 r. spółki akcyjnej o nazwie: “Francusko – Polskie Towarzystwo Kolejowe”, która otrzymała koncesję na dokończenie budowy, oraz późniejszą eksploatację kolei państwowej Herby Nowe – Gdynia o nazwie Magistrala Węglowa. Spółka ta wybudowała także odgałęzienie: Częstochowa – Siemkowice (dla połączenia Magistrali Węglowej z Koleją Warszawsko – Wiedeńską). W dniu 1 marca 1933 r. cała linia została oddana do użytku – najpierw z jednym torem. Jednak natychmiast przystąpiono do budowy drugiego toru wykonując także bezkolizyjne skrzyżowanie obydwu – opisanych tutaj linii. To imponujące trzypoziomowe skrzyżowanie (na zdjęciu) zwane “Żelaznym Mostem” funkcjonuje do dzisiaj w leśnej głuszy na północ od stacji Herby Nowe. Rozległa i skomplikowana infrastruktura manewrowa tego węzła kolejowego pozwala na odprawianie pociągów aż w 5-ciu kierunkach, czyli do: Częstochowy, Tarnowskich Gór, Lublińca, Wielunia i Zduńskiej Woli. Budynek dworcowy tej stacji (na zdjęciu) powstał w 1935 r. i obecnie część jego pomieszczeń przeznaczono na unikalne muzeum. Jest nim urządzona w latach 90. “Sala Tradycji Magistrali Węglowej Śląsk – Porty”. Jej twórcą i kustoszem jest wieloletni zawiadowca tej stacji pan Henryk Dąbrowski (z Częstochowy). Odwiedzając to muzeum można zapoznać się ze szczegółową historią powstania przedstawionych magistrali, a także całego systemu kolejnictwa w tym Regionie. Oprócz setek unikalnych eksponatów jest też wiele pamiątek po głównym budowniczym tych linii inżynierze komunikacji Józefie Nowkuńskim (1868 – 1952) – którego imię nosi ta placówka.
Tekst i zdjęcia –
ANDRZEJ SIWIŃSKI