XX-lecie Częstochowskiego Stowarzyszenia Plastyków Nieprofesjonalnych
Częstochowskie Stowarzyszenie Plastyków Nieprofesjonalnych zostało zarejestrowane 2 lipca 1981 roku, dzięki staraniom kilku osób, skupionych wokół amatorskiego klubu artystycznego “Zachęta”, a przede wszystkim Zbigniewa Szablewskiego, Jadwigi Wosik i Witolda Wiecheckiego. Natychmiast po rejestracji do Stowarzyszenia wstąpiło ok. 25 osób, związanych dotychczas z klubem “Zachęta”. Udostępnili oni swój lokal na spotkania członków Stowarzyszenia. Na pierwszego prezesa CSPN został powołany Zbigniew Szablewski, co było wynikiem ogromnego uznania dla jego talentu organizacyjnego. Drugą kadencję na tym stanowisku przerwała nieoczekiwana śmierć, w grudniu 1984. Prowadzenia Stowarzyszenia podjęła się wówczas Stanisława Mencel, dotąd wiceprezes. Na przełomie lat 1986 – 87, wskutek wewnętrznych nieporozumień, wypowiedziano członkom CSPN lokal – spotkania musiały być na pewien czas zawieszone. Jednak dzięki działaniom ówczesnego Zarządu, a głównie Idy Łubińskiej, znaleziony został patron dla Stowarzyszenia – Zarząd Oddziału ZNP w Częstochowie, udostępniający swój lokal na cotygodniowe spotkania do dzisiejszego dnia. Wiosną 1987 Ida Łubińska została prezesem Zarządu na trzyletnią kadencję, a od 1990 roku, przez kolejnych 11 lat, sprawy Stowarzyszenia prowadził Andrzej Dziurski, który zrezygnował na początku bieżącego roku z dalszej pracy w Zarządzie. Dokończenia kadencji Zarządu podjęła się Irena Binert, wcześniej wiceprezes.
Pierwszy Zarząd od razu przystąpił do energicznego pozyskiwania nowych członków. Stowarzyszenie zasilili członkowie grupy EMKO, wtedy CSPN liczyło ok. 40 członków – taki stan liczebny, zwiększając się okresowo do 55, utrzymuje się dzisiaj. Pierwszy plener malarski CSPN odbył się w Krzętowie k. Radomska. Warsztaty twórcze, plenerowe odbywały się corocznie, zawsze w miejscu atrakcyjnym pod względem widokowym. Często były to plenery miejskie, w takich miejscowościach, jak: Sandomierz, Kazimierz Dolny, Złoty Stok czy Biecz. Nad uczestnikami warsztatów zawsze sprawował opiekę merytoryczną plastyk zawodowy. Wyjazdy stanowiły znakomitą okazję do doskonalenia swego warsztatu.
Z plastykami profesjonalnymi członkowie Stowarzyszenia spotykali się także w swym lokalu na zajęciach praktycznych z różnych technik plastycznych oraz na konsultacjach wykonywanych prac. Opiekunami artystycznymi byli: Szymon Wypych, Czesław Dukat, Tadeusz Kosela, Stanisław Banek, Maria Ogłaza, Stanisław Śledziński, a ostatnio Agnieszka i Zdzisław Żmudzińscy. Przez pewien czas odbywały się też wykłady z historii sztuki, prowadzone przez Aleksandra Jaśkiewicza.
Spośród członków CSPN wielu zyskało status plastyka zawodowego, jak: Jadwiga Wosik, Marek Czarnołęski, Witold Wiechecki, Henryk Bystry, Jerzy Zborowski. Inni często byli nagradzani na krajowych konkursach plastycznych dla twórców amatorów, np.: Małgorzata Domańska, Janina Plucińska, Jadwiga i Zygmunt Krukowie, Lidia Grzelczak, Stefania Gąsior, Maria Paprocka. Wszyscy oni mieli swoje indywidualne wystawy. Szereg ich prac, a także innych członków CSPN, jest w posiadaniu prywatnych kolekcjonerów. Dorobek swoich twórców Stowarzyszenie prezentowało na dorocznych wystawach zbiorowych, indywidualnych, jak również dla grup osób, wystawach tematycznych. Każda z nich służyła konfrontacji z publicznością i jej oceną, często bardzo wysoką, co potwierdzają wpisy do księgi pamiątkowej. Stanowiła też przegląd możliwości twórczych członków CSPN. Miejsca wystaw zwykle posiadały duży prestiż, bowiem były to sale Miejskiej Galerii Sztuki, Muzeum Częstochowskiego, Ośrodka Promocji Kultury “Gaude Mater”, a wcześniej sale Klubu MPiK.
Od roku 1989 Stowarzyszenie funduje Nagrodę CSPN im. Janiny Plucińskiej, zmarłej w 1987 r. członkini. Jej twórczość oceniono bardzo wysoko, tak w Stowarzyszeniu, jak i wśród profesjonalistów oraz krytyków. Nagroda stanowi hołd jej składany. Przyznawana jest co 3 lata za najlepszy, przygotowany na wystawę zestaw prac. Dotychczasowymi laureatami nagrody byli: w 1989 r. Feliks Wolnowski, w 1992 r. Dorota Szczepańska, w 1995 r. Małgorzata Domańska, w 1998 r. Irena Binert. W roku bieżącym nagroda przyznana będzie po raz piąty. Stowarzyszenie, choć samo potrzebowało wsparcia finansowego, zawsze było otwarte na potrzeby innych. Czterokrotnie CSPN wystąpiło w roli znaczącego darczyńcy. Po raz pierwszy w roku 1981, zasilając Fundusz “Solidarności”, następnie w 1990 r. – całkowity dochód z aukcji prac, oddanych specjalnie przez członków na ten cel, sięgający niebagatelnej wówczas kwoty 2 milionów zł wpłacono na Fundusz Daru Narodowego. W 1999 r. Stowarzyszenie przekazało 15 najwartościowszych obrazów dla nowo powstałego gimnazjum w Pankach. Ich sprzedaż na zorganizowanej przez dyrekcję szkoły aukcji przyniosła dochód ok. 3200 PLN. Cała kwota przeznaczona została na potrzeby własne gimnazjum. W czerwcu 2001 r. CSPN przekazało 26 obrazów powstałych na plenerze w Powroźniku Katolickiemu Stowarzyszeniu Charytatywnemu BETEL. CSPN korzystało również z pomocy innych. Wiele instytucji było sponsorami przedsięwzięć Stowarzyszenia, przekazując środki finansowe, bądź udostępniając swoje lokale na wystawy prac. Wielokrotnie CSPN korzystało z dotacji na planowane zamierzenia, przydzielane przez Wydział Kultury i Spraw Społecznych byłego Urzędu Wojewódzkiego w Częstochowie, organizowało wystawy w salach Miejskiej Galerii Sztuki, Muzeum Częstochowskiego, Ośrodka “Gaude Mater”, SM “Nasza Praca”, Zarządu Oddziału ZNP w Częstochowie, przekazującego również środki finansowe na zakup materiałów dla twórców oraz ze sponsoringu Kredyt Banku.
Katalog, towarzyszący tegorocznej wystawie ukazuje się dzięki dotacjom Wydziału Kultury i Sztuki UM Częstochowy, “Gaude Mater” oraz Oddziału ZNP w Częstochowie.
Lista aktywnych członków CSPN zmienia się z każdym rokiem. Odchodzili jedni, z różnych powodów, na ich miejsce wstępowali inni. Śmierć nie omijała członków Stowarzyszenia. Odeszli na zawsze: Zbigniew Szablewski – pierwszy prezes, Janina Plucińska, Feliks Wolnowski – pierwszy laureat nagrody CSPN, Zofia Żarnecka, Jerzy Olczyk, Mieczysław Szpringer, Maria Piech, Pelagia Zając, Anna Gawur, Kazimiera Lipka – twórcy z długoletnim, często wysokiej wartości dorobkiem. Należy im się pamięć.
Stowarzyszenie skupia ludzi różnych zawodów: lekarzy, robotników, urzędników, oraz stanowiących większość, nauczycieli. Są wśród nich ludzie czynni zawodowo, a także emeryci i renciści. Łączy ich umiłowanie sztuki, wręcz pasja tworzenia. Są także otwarci na nowych członków, gotowi zawsze doradzić i pomóc. Spotykają się w czwartki, od godziny 16.00 do 20.00 w lokalu Klubu Nauczycielskiego Oddziału ZNP przy ulicy Waszyngtona 62.
ANDRZEJ DZIURSKI