23 lipca 2012 roku, podczas konferencji prasowej w Ośrodku Promocji Kultury „Gaude Mater” środowiska kościelne powiedziały stanowcze „nie” koncepcji prezydenta Częstochowy, dotyczącej odwołania ze stanowiska dyrektor Ośrodka Promocji Kultury „Gaude Mater” Małgorzaty Zuzanny Nowak i włączenia Festiwalu Muzyki Sakralnej „Gaude Mater” w struktury Filharmonii Częstochowskiej.
Zawrzało 17 lipca br. po oficjalnym oświadczeniu dyrektor Małgorzaty Nowak, w którym poinformowała o decyzji prezydenta Matyjaszczyka. – Jako powód prezydent podał nie akceptowanie przeze mnie propozycji przeniesienia Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Sakralnej „Gaude Mater” w struktury Filharmonii – pisała we wstępie swego oświadczenia.
W obronie zachowania status quo Ośrodka i pani dyrektor stanęli ludzie związani z kulturą i nauką. Listy do prezydenta Matyjaszczyka z apelem o rozwagę przesłali, między innymi, prof. dr Krzysztof Penderecki, prof. dr Wojciech Kilar, prof. dr hab. Stanisław Moryto – rektor Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina, członkowie Rady Programowej Festiwalu – ks. prof. dr Kazimierz Szymonik i prof. Marian Borkowski oraz prof. Wojciech Prażmowski i pianista dr Maciej Zagórski. List otwarty do prezydenta podpisało kilkudziesięciu pracowników naukowych Akademii im. Jana Długosza. Poparcie dla dyr. Małgorzaty Nowak i Ośrodka wyrazili także ludzie polityki. Stanowiska przedstawili: w imieniu radnych Klubu Prawa i Sprawiedliwości przewodniczący Artur Gawroński, Klubu Wspólnoty Samorządowej – przewodniczący Konrad Głębocki.
Na konferencji prasowej 23 lipca 2012 r. oficjalne oświadczenia zaprezentowali przedstawiciele Kościoła katolickiego. W imieniu Kurii metropolitalnej – ksiądz kanclerz Marian Mikołajczyk, Rady Programowej Festiwalu – ks. prof. dr Kazimierz Szymonik, Jasnej Góry – o. Nikodem Kilnar, krajowy duszpasterz Muzyków Kościelnych przy KEP, prezes Stowarzyszenia Kapela Jasnogórska oraz członka Rady Programowej Festiwalu „Gaude Mater” (oświadczenie przeczytał o. Marcin Minczyński). Wszyscy, podkreślając dorobek Festiwalu i dyrektor Małgorzaty Nowak, stanowczo stwierdzili, iż w przypadku utrzymania decyzji władz miasta wycofają swój udział przy tworzeniu Festiwalu.
Ks. prof. dr Kazimierz Szymonik podkreślił, że Festiwal Muzyki Sakralnej „Gaude Mater” jest największym festiwalem – obok „Warszawskiej Jesieni” i „Wratislavia Cantans”. – Dokonano na nim w ciągu dwudziestu dwóch najwięcej prawykonań polskiej muzyki. Wykonywano utwory wielkich kompozytorów: Krzysztofa Pendereckiego, Henryka Mikołaja Góreckiego, Wojciecha Kilara; kompozytorów średniego i najmłodszego pokolenia. Zarządzany menedżersko przez panią Małgorzatę Nowak festiwal jest najlepszą samorządową instytucją kultury. Promuje miasto w Polsce i na arenie międzynarodowej, chociaż fundusze miasta stanowią tylko 1/4 budżetu festiwalu – stwierdza w oświadczeniu ks. Szymonik, zarzucając jednocześnie Prezydentowi Częstochowy polityczne podłoże decyzji o odwołaniu Dyrektor OPK „Gaude Mater”. Ojciec Nikodem Kilnar decyzję władz miasta nazwał „haniebną, rujnującą i niesprawiedliwą”. – Jeśli ona zapadnie wycofam projekt „Jasnogórska Muzyka Dawna”, realizowany we współpracy z Filharmonią – zapowiada w swoim piśmie.
Obrońcy Dyrektor Nowak i Festiwalu wyrażają obawy, iż przeniesienie go do Filharmonii oznacza w praktyce jego likwidację z jednoczesnym zamknięciem samego OPK „Gaude Mater. Dyrektor Nowak przypomniała, że to już drugi w historii Ośrodka zamach na tę instytucję. Pierwszy miał miejsce w 1999 roku za prezydentury Ewy Janik z SLD. Wtedy również chciano włączyć Festiwal w struktury Filharmonii. – I wówczas całe środowisko kulturalne stanęło w naszej obronie. List protestacyjny, jako pierwszy podpisał śp. Krzysztof Pośpiech, pomysłodawca Festiwalu „Gaude Mater”, Ośrodka Promocji Kultury i Stowarzyszenia Przyjaciół „Gaude Mater”. Obecna akcja wsparcia Ośrodka zaskoczyła nas. Najbardziej obrona na Facebooku, gdzie wypowiedzieli się młodzi ludzie. Oznacza to, że nie zmarnowaliśmy swoich szans; że pokazaliśmy, że młodzi ludzie również są odbiorcami kultury z najwyższej półki. Nawet jeśli Pan Prezydent dopnie swego, to te dwadzieścia lat pozostanie, ponieważ wychowaliśmy wspaniałych odbiorców kultury wysokiej – mówi dyr. Nowak.
Podobnie, jak trzynaście lat temu, również dziś koronnym argumentem za proponowanymi przez Prezydenta działaniami są oszczędności. – Prezydent Matyjaszczyk tłumaczy, że włączenie OPK „Gaude Mater” i Festiwalu do Filharmonii da ponad 700 tys. zł oszczędności. To nie do końca jest prawdziwe, bo koszty zabezpieczenia naszych etatów, to 350 tys. zł rocznie. Poza tym dlaczego Prezydent nie bierze pod uwagę kwot, które Ośrodek pozyskuje na organizację Festiwalu. Są to setki tysięcy złotych – mówi dyr. Nowak.
Miasto ma jednak poważny problem. Zgodnie z projektem unijnym musi zapewnić Filharmonii wysoką liczbę imprez. W przeciwnym razie zmuszone będzie zwracać dotację. Stąd zamiar fuzji obu instytucji. W wywiadzie udzielonym naszej gazecie Aleksander Wierny, naczelnik Wydziału Kultury, Promocji i Sportu podkreślał: – Nikt nie ma wątpliwości, że Festiwal „Gaude Mater” powinien być i zawsze pieniądze na to przedsięwzięcie powinny się znaleźć. Natomiast formuła, w której będzie organizowany jest do dyskusji. Są pomysły, by go przenieść do Filharmonii, w myśl zasady, by szukając oszczędności skupiać całe życie muzyczne wokół jednej instytucji. Na pytanie: Czy miałby to się odbyć kosztem Ośrodka Promocji Kultury Gaude Mater” stwierdził, że trzeba by się nad tym zastanowić, rozważając wszystkie za i przeciw, bo OKP „Gaude Mater”, to nie tylko Festiwal. To również Biennale Miniatury, Noc Kulturalna, Dni Europejskiej Kultury Ludowej i szereg innych działań.
Dyrektor Nowak obawia się o przyszłość swoich pracowników. – Do Filharmonii mają przejść tylko ci związani z muzyką. A przecież OPK „Gaude Mater” organizuje przedsięwzięcia z innych dziedzin kultury. Co zatem będzie z pozostałymi osobami? Co z interdyscyplinarnym charakterem Festiwalu? – pyta Małgorzata Nowak.
Wiceprezydent Jarosław Marszałek mówił, że wielokrotnie proponowano dyrektor Nowak, aby wraz z pracownikami przeszła w struktury Filharmonii Częstochowskiej, że oferowano jej trzyletni kontrakt na stanowisko dyrektora całej filharmonii, a w dalszej konsekwencji dyrektora Festiwalu Muzyki Sakralnej „Gaude Mater” w strukturze filharmonii. Nie doszło do porozumienia w tej kwestii, jednak jak stwierdza Wiceprezydent: – Nic jeszcze nie jest przesądzone.
Małgorzata Nowak, na pytanie: dlaczego odrzuciła propozycję władz miasta mówi: – Pan prezydent Jarosław Marszałek, mija się z prawdą. Moja propozycja była pięcioletnim kontraktem menadżerskim, wynikającym z wniosku unijnego bez przejęcia Festiwalu „Gaude Mater” do Filharmonii. To nie prawda, co mówi pan prezydent Marszałek, że zaproponowano mi kontrakt trzyletni. Nie zaproponowano mi żadnego kontraktu, ponieważ sposób zatrudnienia panu prezydentowi Matyjaszczykowi nie odpowiadał. Kontrakt menadżerski, to umowa między równorzędnymi partnerami, która nakłada pewne zobowiązania, oczywiście zdecydowanie większe na dyrektora menadżera, który poddaje się weryfikacji pod względem realizacji programu. Pan prezydent – na tę formę zatrudnienia – absolutnie nie chciał wyrazić zgody – wyjaśnia dyr. Nowak, która nie chce snuć domysłów co do przyszłości OPK Gaude Mater i Festiwalu. Stwierdza, że dyrektorem się bywa, a menadżerem kultury, cenionym w środowisku jest się zawsze. Stanowczo odcina się od przypuszczeń, że decyzja prezydenta jest polityczna. – Kulturę od polityki trzeba trzymać z daleka. Działania kulturalne, nie są działaniami, które w jakikolwiek sposób powinny się łączyć się z polityką – podsumowuje.
Do przewodniczącego rady miasta Częstochowy Zdzisława Wolskiego wpłynął wniosek o zwołanie sesji nadzwyczajnej rady miasta wraz z załączonym porządkiem obrad, którego głównym punktem jest przyjęcie stanowiska w sprawie planów odwołania dyrektor OPK „Gaude Mater” Małgorzaty Nowak, festiwalu „Gaude Mater oraz potrzeby dialogu władz miasta ze środowiskami kultury. Projekt stanowiska Rady miasta przesyłam w załączeniu. Pod wnioskiem o zwołanie sesji nadzwyczajnej podpisali się następujący radni:
Konrad Głębocki, Krzysztof Świerczyński i Lech Małagowski ze Wspólnoty Samorządowej, Maciej Wawrzkiewicz, Jerzy Zając i Marcin Biernat z Platformy Obywatelskiej oraz Artur Gawroński i Jerzy Nowakowski z Prawa i Sprawiedliwości.
W związku z powyższym wnioskiem przewodniczący rady miasta ma obowiązek zwołania sesji nadzwyczajnej najpóźniej we wtorek 31 lipca b.r.
URSZULA GIŻYŃSKA