We wrześniu 2020 roku przypada setna rocznica bohaterskiej śmierci 48 legionistów z 2 Pułku Piechoty Legionów i ich dowódcy por. Strzałkowskiego, którzy polegli w dniach 1 i 2 września 1920 roku w Trzeszczanach w walce z wycofującymi się spod Komarowa, rozbitymi oddziałami sowieckiej konnej armii Budionnego. Młodzi bohaterowie są pochowani w zbiorowej mogile w m. Trzeszczany Pierwsze.
Samorząd Gminy Trzeszczany, która leży w powiecie hrubieszowskim w województwie lubelskim planuje w sposób godny uczcić przypadającą rocznicę. W tym celu pragniemy zgromadzić jak najwięcej informacji dotyczących tamtych wydarzeń.
Z napisu na pomniku poległych legionistów znajdującym się na cmentarzu parafialnym w Trzeszczanach wynika, że byli to młodzi ochotnicy w wieku 16-18 lat w większości uczniowie szkół średnich z Piotrkowa Trybunalskiego i Częstochowy. Niestety nie ma żadnego nazwiska spośród poległych.
Bardzo nam zależy na nagłośnieniu tej sprawy w Częstochowie i okolicznych miejscowościach. ( Równolegle z podobnym apelem zwróciłem się do lokalnych mediów w Piotrkowie Trybunalskim ) Podejrzewam, że śmierć tylu młodych ludzi nie przeszła bez echa w ich rodzinnych stronach. Być może ktoś ze starszych osób, mieszkańców Częstochowy lub okolic pamięta, że ktoś z rodziny ( młody gimnazjalista, który odpowiedział na apel ówczesnych władz i zgłosił się na ochotnika by bronić Ojczyzny przed czerwoną zarazą ) zginał w 1920 roku na wschodzie. Może w rodzinnej miejscowości lub mieście skąd pochodzili Ci młodzi bohaterowie np. na cmentarzu znajduje się symboliczny grób lub inne upamiętnienie. Nadmieniam, iż Powiat Hrubieszowski na terenie, którego leży gmina Trzeszczany znajduję się przy samej granicy z Ukrainą
Obok pomnika legionistów znajduje się pojedynczy grób por. Strzałkowskiego poległego w dniu 2 września 1920 r. Napis nagrobny informuje, że był to dowódca 12 kompanii z IV bat 2 pp legionów ( pisownia oryginalna ).
Proszę Redakcję “Gazety Częstochowskiej ” o zwrócenie się z apelem do Państwa Czytelników o nadsyłanie wszelkich informacji, zdjęć, listów itp., które to mogłyby pomóc w ustaleniu personaliów tych młodych Bohaterów.
Sądzę, że jakimś punktem zaczepienia jest artykuł, który ukazał się w lokalnym ” Tygodniku Zamojskim ” w dniu 24.03.2010 r. pod tytułem ” Klęska w Trzeszczanach ” w którym to nieżyjąca już Helena Lis zd. Lipian opisywała przebieg bitwy o której opowiadali jej rodzice. Załączam kopię artykułu oraz zdjęcia pomników poległych legionistów.
Jestem przekonany, że ofiara z życia złożona przez tych młodych bohaterów, którzy walczyli za Ojczyznę, od nas współczesnych wymaga przede wszystkim abyśmy pamiętali o takich Bohaterach. Okazją ku temu będzie zaplanowana na wrzesień 2020 roku uroczystość.
Wierzę, że pomimo upływu lat uda się ustalić historię wspomnianej bitwy a może nawet personalia jej uczestników, którzy na chwilę obecna są bezimienni.
Przewodniczący
Rady Gminy Trzeszczany
Mariusz Pietnowski
/ t